انواع قرارداد و یا عقود بانکی در قانون بانکداری بدون ربا شامل موارد ذیل می باشد :
- مضاربه
- مشارکت مدنی
- فروش اقساطی
- سلف
- قرض الحسنه
- جعاله
- اجاره به شرط تملیک
- خرید دین
- مزارعه
- مساقات
- استصناع
- مرابحه
- مضاربه
مضاربه عقدی است که میان عامل و صاحب مال بسته شده و به این صورت است که عامل با سرمایه صاحب مال به داد و ستد پرداخته و در برابر آن به نسبت درصدی در سود با وی شریک میشود که البته اگر سودی بدست آید آن را با دارنده مال برپایه قرارداد تقسیم میکند. اما آن سرمایه گذاری منجر به زیان گردد تنها دارنده مال است که خسارت را تحمل میکند و تنها ضرری که متوجه کارپرداز میگردد، همان کوشش و اقدامات بینتیجهاست، البته ممکن است در قرارداد قبول ضرر بر عهده عامل باشد. شرط اساسی درستی مضاربه قبول خطر از جانب صاحب سرمایه و عدم ضمانت نسبت به سرمایهاست. در غیر این صورت سرمایه به عنوان قرض است و پس از انعقاد مضاربه، عامل نمیتواند سرمایه را با سودی کمتر به شخص دیگری واگذارد.
- مشارکت مدنی
مشارکت مدنی عبارتست از درآمیختن سهم الشرکه نقدی و غیر نقدی متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد به نحو مشاع به منظور انتفاع طبق قرارداد
- فروش اقساطی
قروش اقساطی عبارت است از واگذاری عین کالا به بهای معلوم به غیر ، به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا اقساط غیر مساوی در سررسیدهای معین دریافت گردد .
- سلف
سلف عقدی است که به موجب آن بانک محصول تولید مشتری را خریداری و بهای آن کالا را نقداً پرداخته و کالا را در آینده تحویل می گیرد .
- قرض الحسنه
قرض الحسنه نوعی قرض است که در آن بهرهای در کار نباشد. در تعریف دیگر عقدی است که به موجب آن بانکها (به عنوان قرضدهنده) مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر در دستورالعمل ذیربط به اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی (به عنوان قرض گیرنده) به قرض واگذار میکنند.
- جعاله
جُعاله عقدی است که که طی آن شخصی در برابر دریافت اجرت یا پاداشی التزام به انجام کاری مییابد. جعاله در لغت به معنای اجرت و دستمزد بهکار میرود.به عبارت دیگر و از نگاه فقهی جعاله ملتزم شدن جاعل به دادن عوض است در قبال عملی که حلال و مقصود عقلا است.در جعاله، شخص ملتزم را جاعل و طرف مقابل را عامل، و اجرت را جُعل میگویند.
- اجاره به شرط تملیک
جاره به شرط تملیک عقدی است که در آن شرط شود مستاجر در پایان مدت اجاره در صورت عمل به شرایط مندرج در قرارداد عین مستاجره را مالک شود .
- خرید دین
خرید اوراق و اسناد تجاری به قیمتی کمتر از مبلغ اسمی را خرید دین گویند. منظور از اوراق و اسناد تجاری آن دسته از اوراق و اسناد بهادار می باشد که مفاد آن حاکی از بدهی ناشی از معاملات تجاری باشد و منظور از مبلغ اسمی، مبلغی است که در متن اسناد و اوراق تجاری ذکر گردیده و حاکی از میزان دین یا بدهی می باشد که باید در سررسید از سوی متعهد پرداخت گردد.
- مزارعه
مزارعه یکی از روشهای تأمین مالی کوتاه مدت در بخش کشاورزی است، که به موجب آن یکی از طرفین در زمین دیگری به کشاورزی میپردازد و محصول را آن طور که در عرف رایج است تقسیم میکنند. یکی از شرایط شرعی مزارعه آن است که تمام محصول به یکی از طرفین اختصاص داده نشود.
حداکثر طول مدت مزارعه یک سال است و اگر موعد محصول دهی زراعتی خاص بیش از یک سال باشد مدت مزارعه یک دوره زراعی است، همچنین اگر در طول زراعت به دلیل پیشآمد مشکلی ادامه کشت ممکن نباشد هرآنچه تا آن روز به دست آمده باید تقسیم گردد.
- مساقات
مساقات قراردادی میان صاحب درختان یا باغستان با عامل است که متعهد میگردد مراقبت و رسیدگی از جمله آبیاری نسبت به درختان یا باغ داشته باشد و در نهایت محصول بهدستآمده به نسبتی که قبلاً توافق کردهبودند، میان هر دو تقسیم شود. شرایط یادشده مانند عقل و بلوغ و اختیار مشخصبودن سهم هر یک و مشخصبودن زمان بنا بر موازین فقهی باید رعایت شود.
- استصناع
عقد استصناع یا سفارش ساخت عقدی ست که بانک ها میتوانند طرحهای خصوصی، دولتی و بخش عمومی را استفاده از عقد استصناع مستقیم و غیرمستقیم تأمین مالی نموده و عهدهدار واسطهگری بین شرکتهای بزرگ و صاحبان صنایع گردند.
- مرابحه
مرابحه از عقدی است که برای فروش کالا به بهای معلوم به مشتری به صورتی که تمام یا مقداری از بهای آن کالا بصورت اقساطی از مشتری دریافت شود.
مرابحه یا بهره کاری، معامله ای است که فروشنده قیمت تمام شده کالا خود را به اطلاع خریدار می رساند و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی را به عنوان سود می نماید.
بیع مرابحه می تواند به صورت نقد یا اقساط منعقد شود که اگر نسیه باشد به طور معمول نرخ سود آن بیشتر می شود.