بیاییم این بخشنامه سازمان امور مالیاتی کشور رو مرحله‌به‌مرحله تجزیه و تحلیل کنیم تا نکات اصلی و کاربردی آن روشن شود:

🔹 موضوع اصلی بخشنامه

• ایجاد وحدت رویه در خصوص تاریخ تعلق مالیات نقل و انتقال املاک (عرصه و اعیان) و همچنین واگذاری محل.

• توضیح و تفسیر نحوه اجرای ماده (۴) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مصوب ۱۴۰۱.

🔹 نکات کلیدی و تحلیل بندها

۱. تاریخ تعلق مالیات در معاملات

• در معاملات املاک (نقل و انتقال عرصه و اعیان)، تاریخ تنظیم سند رسمی در دفترخانه ملاک است.

• اسناد عادی (قولنامه، مبایعه‌نامه غیررسمی) بعد از تاریخ ۱۴۰۱/۰۴/۰۷ دیگر پذیرفته نیستند و مشمول مالیات و مقررات جدید می‌شوند.
  ✅ نتیجه: از این تاریخ به بعد، معاملات باید در دفترخانه ثبت رسمی شوند تا مشمول قانون باشند.

۲. معاملات مشارکت یا معاوضه

• اگر قبل از لازم‌الاجرا شدن قانون (۱۴۰۱/۰۴/۰۷) معامله به صورت سند عادی انجام شده باشد، همان تاریخ و ارزش معاملاتی عرف محل ملاک محاسبه مالیات است.
  ✅ نتیجه: معاملات قدیمی عادی معتبرند، اما برای جدیدها سند رسمی لازم است.

۳. واحدهای مسکونی مشمول ماده (۱۰) قانون مالیات‌های مستقیم

• در صورت عدم پرداخت مالیات در مهلت مقرر، جریمه تعلق خواهد گرفت.
  ✅ یادآوری مهم برای مؤدیان: تأخیر در پرداخت مالیات مسکن → جریمه.

۴. نقل و انتقال املاک توسط وراث

• تاریخ تعلق مالیات، تاریخ صدور گواهی انحصار وراثت است.
  ✅ نتیجه: وراث باید در همین زمان مالیات را بپردازند تا بتوانند انتقال رسمی انجام دهند.

۵. قراردادهای قبل از قانون جدید

• اگر قرارداد (مبایعه‌نامه) قبل از لازم‌الاجرا شدن ماده (۴) تنظیم شده باشد، تاریخ تحویل ملک یا تاریخ واگذاری محل ملاک محاسبه مالیات خواهد بود.
  ✅ نتیجه: قانون به گذشته عطف نمی‌شود، ولی تاریخ تحویل باید مشخص باشد.

۶. سایر موارد مشابه

• همه موارد مشابه نیز باید طبق این بخشنامه و قانون مالیات‌های مستقیم بررسی و اجرا شوند.

🔹 جمع‌بندی تحلیلی

1. این بخشنامه برای شفاف‌سازی مرز معاملات رسمی و غیررسمی صادر شده تا ادارات مالیاتی وحدت رویه داشته باشند.

2. سند رسمی ملاک عمل است و اسناد عادی بعد از تیر ۱۴۰۱ دیگر ارزش مالیاتی ندارند.

3. برای مؤدیان، زمان تعلق مالیات اهمیت دارد چون تعیین می‌کند چه زمانی باید مالیات را پرداخت کنند و از جریمه جلوگیری نمایند.

4. در موضوع وراث، بخشنامه مسیر روشن‌تری برای تعیین تکلیف مالیات ترکه ایجاد کرده است.

🔸 به زبان ساده:
این بخشنامه می‌خواهد جلوی معاملات عادی (قولنامه‌ای) و فرار مالیاتی را بگیرد و همه نقل‌وانتقالات را به سمت ثبت رسمی در دفاتر اسناد رسمی و پرداخت مالیات در موعد مشخص هدایت کند.