انواع قرار داد های کار را به شکل ذیل می توان طبقه بندی کرد
- قرارداد غیر موقت یا دائمی
- قرارداد موقت یا مدت معین
- قرارداد معین
- قرارداد آزمایشی
- قرارداد آموزشی
قرارداد غیرموقت یا دائمی
در این نوع قرارداد زمانی برای پایان قرارداد ذکر نمی‌شود یا در متن قرارداد به نامحدود بودن آن اشاره میشود.
پایان قرارداد در این نوع استخدام منوط به احراز شرایط یا انجام ترتیباتی است و فسخ یک‌طرفه آن قانونا امکان‌پذیر نیست.
مواردی که باعث میشود قرارداد کار غیرموقت خاتمه پذیرد عبارت است از فوت، بازنشستگی یا ازکارافتادگی کارگر، استعفای کارگر بر اساس ترتیباتی که قانون مقرر کرده است، اخراج موجه کارگر (اخراجی که موجه بودن آن توسط هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار تایید شود) و…
قرارداد موقت یا مدت‌معین
قراردادی است که خاتمه قرارداد در آن درج میشود و با پایان زمان آن، قرارداد خاتمه می‌یابد.
در قرارداد موقت هیچ یک از طرفین تا پایان قرارداد مجاز به فسخ یک‌طرفه آن نیستند.
تمدید چندباره قرارداد موقت، آن را به قرارداد دائم تبدیل نمی‌کند.
قرارداد معین
در این نوع قرارداد انجام حجمی از کار تعهد میشود و با ایفای تعهد و پرداخت حق‌الزحمه توافق‌شده قرارداد خاتمه می‌یابد.
در این نوع قرارداد نیز تا انجام موضوع تعهد و کار امکان فسخ یک‌طرفه آن قانونا مقدور نیست.
قرارداد آزمایشی
این نوع قرارداد درواقع قرارداد مقدماتی برای قرارداد غیرموقت است که زمینه را برای آشنایی و همکاری کارگر و کارفرما فراهم می‌سازد و زمانی را برای تفاهم در اختیار دو طرف قرار می‌دهد که در صورت نظر مساعد دو طرف، تداوم خواهد یافت.
این نوع قرارداد برای کارگران ماهر حداکثر 3 ماه و برای کارگر ساده یک ماه است و در طول مدت قرارداد هریک از طرفین می‌توانند قرارداد را فسخ کنند.
قرارداد آموزشی
قرارداد آموزشی فقط با افراد بین 15 تا 18 سال سن منعقد میشود.
این افراد را کارگر نوجوان می‌نامند.
حداکثر مدت قرارداد با آنها سه سال است و کارگر نوجوان برای کار توأم با آموزش به استخدام درمی‌آید.
برای کارگر نوجوان نیز باید حقوق و مزایای مقرر در قانون کار رعایت شود و حق‌بیمه نیز که از حداقل حقوق سال مربوطه نباید کمتر باشد به سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت شود.
قرارداد کار در قانون کار
فصل دوم از قانون کار در 4 مبحث در خصوص قرارداد کار می باشد .
- مبحث اول در خصوص تعریف قرارداد کار و شرایط اساسی انعقاد آن
- مبحث دوم در خصوص تعلیق قرارداد کار
- مبحث سوم در خصوص خاتمه قرارداد کار
- مبحث چهارم دز خصوص جبران خسارت از هر قبیل و پرداخت مزایای پایان کار
مبحث اول که در خصوص تعریف قرارداد کار و شرایط اساسی انعقاد آن می باشد شامل 7 ماده به شرح ذیل می باشد که مرور آن خالی از لطف نمی باشد .
- ماده 7 قانون تامین اجتماعی در خصوص تعریف قرارداد کار
- ماده 8 قانون تامین اجتماعی در خصوص نافذ بودن قرارداد کار
- ماده 9 قانون تامین اجتماعی در خصوص شرایط صحت قرارداد کار
- ماده 10 قانون تامین اجتماعی در خصوص مندرجات قرارداد کار
- ماده 11 قانون تامین اجتماعی در خصوص دوره آزمایشی قرارداد کار
- ماده 12 قانون تامین اجتماعی در خصوص قطعیت قرارداد کار
- ماده 13 قانون تامین اجتماعی در خصوص قرارداد کار مقاطعه کاران
ماده ۷ قانون تامین اجتماعی
قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می دهد .
تبصره ۱- حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .
تبصره ۲- در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد ، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود ، قرارداد دایمی تلقی می شود .
ماده ۸ قانون تامین اجتماعی
شروط مذکور در قرارداد کار یا تغییرات بعدی آن در صورتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در این قانون منظور ننماید .
ماده ۹ قانون تامین اجتماعی
برای صحت قرارداد کار در زمان بستن قرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی است :
الف- مشروعیت مورد قرارداد
ب– معین بودن موضوع قرارداد
ج– عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر .
تبصره- اصل بر صحت کلیه قراردادهای کار است ، مگر آن که بطلان آن در مراجع ذی صلاح به اثبات برسد .
ماده ۱۰ قانون تامین اجتماعی
قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین ، باید حاوی موارد ذیل باشد :
الف- نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد .
ب- حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن .
ج- ساعات کار ، تعطیلات و مرخصی ها .
د- محل انجام کار .
هـ- تاریخ انعقاد قرارداد .
و- مدت قرار داد ، چنانچه کار برای مدت معین باشد .
ز- موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل ، ایجاب نماید .
تبصره- در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد قرارداد در چهار نسخه تنظیم می گردد که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرار می گیرد.
ماده ۱۱ قانون تامین اجتماعی
طرفین می توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین نمایند.
در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد بدون اخطار قبلی و بی آن که الزام به پرداخت خسارت داشته باشد ، رابطه کار را قطع نماید .
در صورتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نمایند کارگر فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود .
تبصره- مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود . حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه می باشد .
ماده ۱۲ قانون تامین اجتماعی
هر نوع تغییر حقوقی در وضع مالکیت کارگاه ، از قبیل فروش یا انتقال به هر شکل ، تغییر نوع تولید ، ادغام در موسسه دیگر ، ملی شدن کارگاه ، فوت مالک و امثال اینها ، در رابطه قراردادی کارگرانی که قراردادشان قطعیت یافته است موثر نمی باشد و کارفرمای جدید ، قائم مقام تعهدات و حقوق کارفرمای سابق خواهد بود .
ماده ۱۳ قانون تامین اجتماعی
در مواردی که کار از طریق مقاطعه انجام می یابد ، مقاطعه دهنده مکلف است قرارداد خود را با مقاطعه کار به نحوی منعقد نماید که در آن مقاطعه کار متعهد گردد که تمامی مقررات این قانون را در مورد کارکنان خود اعمال نماید .
تبصره ۱- مطالبات کارگر جزو دیون ممتازه بوده و کارفرمایان موظف می باشند بدهی پیمانکاران به کارگران را برابر رای مراجع قانونی از محل مطالبات پیمانکار ، من جمله ضمانت حسن انجام کار ، پرداخت نمایند .
تبصره ۲- چنانچه مقاطعه دهنده بر خلاف ترتیب فوق به انعقاد قرار داد با مقاطعه کار بپردازد و یا قبل از ۴۵ روز از تحویل موقت ، تسویه حساب نمایند ، مکلف به پرداخت دیون مقاطعه کار در قبال کارگران خواهد بود .
