روش های محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا عبارتند از :
- روش اولین صادره از اولین وارده ( فایفو ) FIRST IN FIRST OUT
- روش اولین صادره از آخرین وارده ( لایفو ) LAST IN FIRST OUT
- روش میانگین موزون
- روش شناسایی ویژه
- روش اولین صادره با گرانترین نرخ وارده (هایفو)HIGHEST IN FIRST OUT
- روش اولین صادره با نرخ وارده آتی (نایفو) NEXT IN FIRST OUT
1) روش اولین صادره از اولین وارده FIRST IN FIRST OUT
در این روش فرض براین است که کالای خریداری شده به ترتیب ورود به انبار، از انبار خارج می گردد یعنی کالاهایی که ابتدا خریداری میشوند ابتدا مصرف یا به فروش می رسند پس کالایی که در پایان دوره در انبار باقیمانده، مربوط به خریدهای آخر است و قیمت خرید آنها را به عنوان ارزش موجودی کالای پایان دوره در نظر می گیریم.
به طور منطقی کالاهای فاسد شدنی و دارای تاریخ مصرف با این روش در انبار نگهداری می شوند و به طبع علت امکان فساد کالاهای که ابتدا وارد انبار شوند اولین خروجی خواهند بود .
2) روش اولین صادره از آخرین وارده LAST IN FIRST OUT
دراین روش فرض بر این است که آخرین کالای خریداری شده زودتر از انبار خارج می شود و آنچه در پایان دوره باقی می ماند از بین کالاهای اول دوره است.
به طور منطقی در انبارها کالای که در ابتدا وارد انبار شده در انتهای انبار قرار گرفته و کالای بعدی جلوی آن کالا قرار میگیرند و نهایتاً هنگام خروج کالای که در انتها وارد انبار می شود ابتدا خارج می گردد ، انبار مصالح ساختمانی و یا کاغذ مثالی روشن برای این نوع چینش کالا می باشد .
با مقایسه روش های فایفو و لایفو و در سرایط تورم و گران شدن کالا ها نکات زیر مشخص است :
- روش لایفو بهای تمام شده کالا فروش رفته یا مصرف شده را بیشتر محاسبه می نماید در نتیجه این روش با توجه به بیشتر نشان دادن هزینه ها مزیت مالیاتی دارد .
- استفاده از روش لایفو بدلیل مزیت مالیاتی مورد قبول سازمان امور مالیاتی نمی باشد .
3) روش شناسایی ویژه
در این روش فروش کالا به طور دقیق ردیابی می شود تا مشخص گردد بربوط به کدام خرید است و مشخص می شد که کالای فروخته شده به چه قیمتی خریداری شده است . این روش زمانی میسر می باشد که تعداد و تنوع کالا اقلام کم باشد .
در نمایشگاه اتوموبیل یا فروشگاه جواهرات گران بها از این روش استفاده می شود .
4) روش میانگین موزون
در این روش در هنگام خروج کالا این طور فرض می شود که کالای صادره ترکیبی از همه خرید ها بوده وآنچه در انبار باقی می ماند نیز ترکیبی از همه خرید ها می باشد .
5) روش اولین صادره با گرانترین نرخ وارده HIGHEST IN FIRST OUT
در این روش کالای صادره از انبار با گرانترین خرید محاسبه می شود . این روش نیز مانند روش لایفو باعث می شود که بهای تمام شده کالای فروش رفته یا مصرف شده با بالاترین نرخ از انبار خارج و کالای موجود در انبار با کمترین نرخ خرید قیمت گذاری میشود .
6) روش اولین صادره با نرخ خرید آتی NEXT IN FIRST OUT
در این روش کالای صادره از انبار بدون توجه به خرید های انجام شده و بر اساس نرخ خرید بعدی و قیمت روز بازار محاسبه می شود .
این روش هنگام بروز شوک های تورمی و افزایش ناگهانی و چشمگیر کالاها بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و فروشنده کالا بدون توجه به نرخ های خرید برای موجودی کالا انبارش با توجه به نرخ های روز آن کالا که قادر به جایگزینی موجودیش می باشد بهاتی تمام شده کالای خود را محاسبه می کند .
