مفروضات حسابداری پنج مورد بوده و عبارتند از:

1. فرض تداوم فعاليت
2. فرض تفکيک شخصيت
3. فرض دوره مالی
4. فرض تعهدی
5. فرض اندازه گيری بر حسب واحد پول

مفاهيم اوليه حسابداری يا همان مفروضات، اصول و ميثاقهای حسابداری، نقش مهم و اساسی در تهيه صورت‌های مالی ايفا می‌کنند و این مبانی می بایست جزء دانسته های حتمی و اولیه هر حسابداری باشد و عدم آگاهی نسبت به آنها می تواند خسارات جبران ناپذیری را به بنگاه اقتصادی وارد نماید .

این مفروضات را در ادامه به نفصیل شرح می دهیم :

۱– فرض تفکیک شخصیت

بر اساس فرض تفکیک شخصیت ، برای هر موسسه شخصیتی مستقل از مالک ( مالکان ) آن و همچنین مستقل از سایر موسسات موجود در جامعه در نظر گرفته می شود . فعالیت های مالی به اعتبار شخصیت حسابداری تجزیه و تحلیل و ثبت شده و صورت های مالی به منظور انعکاس وضعیت مالی و نتایج عملیات شخصیت مزبور تهیه و ارائه می گردند .

۲– فرض تداوم فعالیت

فرض تداوم فعالیت به این معنی است که عملیات موسسه در آینده قابل پیش بینی تداوم خواهد یافت و قصد انحلال یا توقف فعالیت آن وجود ندارد . این فرض بدان معنی نیست که موسسه دارای عمر نامحدود است ، بلکه حاکی از آن است که موسسه برای یک دوره زمانی کافی برای اجرای عملیات ، انجام قراردادها و ایفای تعهدات خود ، دوام و بقا خواهد داشت . براساس این فرض است که مبالغ پرداختی در یک دوره مالی کلا” به حساب هزینه منظور نمی شود ، بلکه بخشی از این پرداخت ها تحت عناوین مختلف دارایی به سال های بعد منتقل می گردد . بعلاوه ، طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و بلند مدت ( غیرجاری ) بر این فرض مبتنی است .

اگر فرض تداوم فعالیت حاکم نباشد ، تمایز بین اقلام جاری و بلند مدت ( غیرمجازی ) اهمیت خود را از دست می دهد . ثبت دارایی ها به بهای تمام شده نیز بر اساس فرض تداوم فعالیت صورت می پذیرد . اگر موسسه در حال تصفیه یا فروش باشد ، فرض تداوم فعالیت و اصل بهای تمام شده برای تهیه صورت های مالی مصداق ندارد و اقلام صورت های مالی به ارزش های جاری ( بازار ) در صورت های مالی منعکس می شوند .

۳– فرض دوره مالی

نتایج واقعی عملیات موسسه را فقط در پایان اجرای عملیات و بعد از بستن سال مالی میتوان تعیین کرد. اما به دلیل نیاز مدیران و صاحبان موسسه و سازمان های بیرونی به داشتن اطلاعات در فواصل زمانی کمتر،عمر طولانی یک موسسه به دوره های زمانی مساوی کوتاه تر ، معمولا” یکساله ، تقسیم می شود و برای هر دوره گزارشهای مالی جداگانه ای ارائه می گردد . به این دوره زمانی اصطلاحا” “دوره مالی ” یا “دوره حسابداری ” می گویند . هر دوره مالی را که برابر یک سال کامل باشد سال مالیمی گویند . انطباق سال مالی با سال تقویمی اجباری و الزامی نیست . مثلا” در ایران الزامی نیست که سال مالی از اول فروردین ماه شروع و به پایان اسفند ماه ختم شود . بهتر است سال مالی به نحوی انتخاب شود که پایان آن مصادف با دوران پائین ترین سطح فعالیت موسسه طی سال باشد . زیرا در این صورت قسمت حسابداری فرصت مناسبی را برای تکمیل عملیات حسابداری لازم در پایان سال مالی پیدا می کند .

۴– فرض یا مبنای تعهدی

فرض تعهدی یکی از زیربنائی ترین و مهمترین مفروضات حسابداری است . توسعه و گسترش حسابداری تا حد زیادی مدیون این فرض است . براساس فرض تعهدی درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمیل ، بدون توجه به زمان دریافت و پرداخت وجه نقد مربوطه ، شناسایی و ثبت می شوند . اغلب در متون حسابداری بجای عبارت فرض تعهدی از عبارت مبنای تعهدی استفاده می شود . مبنای تعهدی در مقابل مبنای نقدی قراردارد . در مبنای نقدی هر دریافت وجهی توسط شرکت که از ناحیه صاحبان شرکت یا وام دهندگان نباشد به عنوان درآمد و هر پرداخت وجهی توسط شرکت که به اشخاصی غیر از صاحبان شرکت یا وام دهندگان صورت پذیرد به عنوان هزینه تلقی می شود .

۵ – فرض اندازه گیری بر حسب واحد پولی

فرض اندازه گیری بر حسب واحد پولی  به این معنی است که آثار و نتایج کلیه معاملات و عملیات مالی موسسه باید برحسب پول ، اندازه گیری و گزارش شود . از آن جا که پول وسیله مبادله و مقیاس مشترک اندازه گیری ارزش در کلیه مبادلات اقتصادی است ، در حسابداری نیز معاملات و عملیات مالی و رویدادهای دارای اثر مالی بر حسب واحد پول به عنوان مقیاس مشترک ، اندازه گیری و گزارش می شود .

البته اموال مختلف را به مقیاسهای متفاوتی از جمله زمین را با متر مربع ، سیمان را با کیلو و بنزین را با لیتر می توان اندازه گیری نمود . اما اگر ترازنامه ای تهیه کنیم که در آن هر کدام از اموال فوق با مقیاس مذکور ارائه شده باشند آیا این ترازنامه قابل استفاده است ؟

به دلیل همین محدودیتهاست که در حسابداری ، واحد پول ( مثلا” ریال ) به عنوان مقیاسی که بین همه معاملات و عملیات مالی مشترک است ، مبنای ثبت قرار می گیرد.