نحوه محاسبه مالیات بر حقوق سال 1403

برای سال 1403 نرخ مالیات بر حقوق مطابق احکام مالیاتی لایحه بودجه سال 1403 به شرح ذیل می باشد .

 

همان طور که مشاهده می شود مبالغ به صورت سالانه اعلام شده و از آنجا که محاسبه مالیات حقوق را به صورت ماهانه انجام می دهیم می بایست ارقام جدول فوق را تقسیم بر دوازده نموده تا ارقام تبدیل به ماهانه شوند .

 

همان طور که از متن بخشنامه و جدول درآمد مشمول ماهانه مشخص است مبالغ کمتر از 120.000.000 ریال معاف از مالیات بوده و برای مبالغ بالاتر به صورت پلکانی نرخ مالیات افرایش می یابد .
برای محاسبه مالیات حقوق سال 1403 مطابق جدول پلکانی به صورت زیر عمل می شود :

نحوه محاسبه مالیات حقوق سال 1403

مبالغ در پله اول جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 120.000.000 تا 165.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغی که بیش از 120.000.000 ریال در ماه می باشد مبلغ حقوق و مزایا را از 120.000.000 ریال کم کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم .

مالیات = ۱۰% * (120.000.000 – مبلغ حقوق و مزایا )

به طور مثال برای حقوق 140.000.000 ریال مالیات بدین شکل محاسبه می گردد.

۲.۰۰۰.۰۰۰= ۱۰%*(140.000.000-120.000.000)

مبالغ در پله دوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 165.000.000 تا 270.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله دوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 165.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه اول را نیز محاسبه نماییم پس در نتیجه 165.000.000 ریال را منهای 120.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب و در انتها جمع دو مورد را محاسبه کرده که برابر است با مالیات بر حقوق

مالیات = ۱۰% * (120.000.000– 165.000.000) + ۱۵%( 165.000.000– حقوق و مزایا)

به طور مثال اگر ملغ حقوق 190.000.000 ریال باشد مبلغ مالیات بدین شکل محاسبه می گردد :

8.250.000=%۱۰*( 120.000.000- 165.000.000)+ ۱۵%*(165.000.000– 190.000.000)

مبالغ در پله سوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 270.000.000 تا 400.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله سوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 270.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۲۰ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از سه طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای 270.000.000 ریال

همانطور که توضیح داده شد برای محاسبه مالیات طبقه اول 165.000.000 را منهای 120.000.000 کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم و برای محاسبه مالیات طبقه دوم 270.000.000 را منهای 165.000.000 کرده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب می نماییم .

مبالغ در پله چهارم جدول مالیات حقوق

مبالغ بیش از 400.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله چهارم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 400.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۳۰ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های سوم و دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از چهار طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای ۳۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

جدول محاسبه مالیات حقوق سال 1403

از آنجا که مبلغ کف و سقف هر پله و نرخ آن مشخص می باشد برای سرعت بخشیدن و سهولت در محاسبه مالیات و اجتناب از محاسبه مبالغ طبقه های پایین تر از جدول ذیل استفاده می نماییم .

 

محاسبه مالیات حقوق سال 1403

مثال محاسبه مالیات حقوق سال 1403

فرض کنید حقوق و مزایای مشمول مالیات برابر با 145.000.000 ریال باشد در این حالت برای محاسبه مالیات در ابتدا مبلغ معافیت ماهیانه را کسر و سپس ضرب در نرخ ده در صد می نماییم .

توجه داشته باشید با توجه به اینکه مبلغ حقوق مشمول مالیات کمتر از 165.000.000 ریال می باشد نرخ موثر مالیاتی ده درصد می باشد .

۲.۵۰۰.۰۰۰= ۱۰%*(145.000.000-120.000.000)

حال اگر حقوق مشمول مالیات 290.000.000 ریال باشد ابتدا معافیت را کسر نموده و با توجه به نرخ مالیاتی محاسبات را انجام میدهیم .

برای مبلغ مالیاتی با توجه به جدول نرخ موثر ۲۰ ، ۱۵ و ۱۰ درصد و نحوه محاسبه پلکانی می باشد که برای محاسبه سریع می توانیم از جدول کمکی و بصورت ذیل عمل نماییم .

24.250.000 =20.250.000 +۲۰%*(290.000.000-270.000.000)

توجه داشته باید که مالیات حقوق همواره از حقوق و مزایای مشمول مالیات انجام می پذیرد .منظور از حقوق مشمول مالیات مجموع حقوق و مزایا بعد از کسر مزایای معاف از مالیات می باشد .

از مزایای مهم معاف از مالیات حق ماموریت و سهم درمان حق بیمه سهم کارمند می باشد .

موارد معاف از مالیات حقوق در سال 1403

  1. عیدی و پاداش به میزان یک دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات مستقیم معادل 120.000.000 ریال با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  2. مزایای غیر نقدی به میزان دو دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات مستقیم معادل 240.000.000 ریال با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  3. حق ماموریت با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  4. معافیت پنجاه درصدی مالیات در مناطق کمتر توسعه یافته با توجه به ماده ۹۲ قانون مالیات مستقیم
  5. افراد آزاده و جانباز و فرزندان شهدا با توجه به ماده ۵۶ قانون جامع حمایت از ایثارگران
  6. معافیت پنجاه درصدی مالیات برای یکی از والدین دارای فرزند معلول شدید با توجه به ماده ۲۵ حمایت از حقوق معلولان
  7. نیروهای مسلح با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  8. معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات های مستقیم که در سال ۱۴۰۲ معادل 1.440.000.000 ریال سالانه و 120.000.000 ریال ماهانه
  9. حق بیمه های پرداختی بابت درمان موضوع ماده ۱۳۷ قانون مالیات های مستقیم

توجه داشته باشید که حق مسکن مشمول مالیات می باشید و کل حق بیمه پرداختی سهم کارمند به سازمان تامین اجتماعی از حقوق مشمول مالیات کسر می شود .

معاون فناوری اداره کل اموری مالیاتی استان خراسان رضوی در خصوص ابهامات نحوه محاسبه مالیات حقوق در مورخ ۲۷ شهریور ۱۴۰۲ ابلاغیه ای داشته که می توانید آن را با استفاده از لینک ذیل مطالعه نمایید :

ابهامات نحوه محاسبه مالیات حقوق

برای دانلود اکسل محاسبه حقوق و مزایا و همچنین مالیات حقوق می توانید از لینک ذیل استفاده فرمایید :

اکسل محاسبه حقوق سال ۱۴۰۳




نحوه محاسبه مالیات بر حقوق سال 1402

برای سال 1402 نرخ مالیات بر حقوق مطابق تبصره ۱۲ بودجه سال 1402 به شرح ذیل می باشد .

 

 

جدول مالیات حقوق سال 1402

همان طور که مشاهده می شود مبالغ به صورت سالانه اعلام شده و از آنجا که محاسبه مالیات حقوق را به صورت ماهانه انجام می دهیم می بایست ارقام جدول فوق را تقسیم بر دوازده نموده تا ارقام تبدیل به ماهانه شوند .

 

جدول مالیات حقوق سال 1402

همان طور که از متن بخشنامه و جدول درآمد مشمول ماهانه مشخص است مبالغ کمتر از 100.۰۰۰.۰۰۰ ریال معاف از مالیات بوده و برای مبالغ بالاتر به صورت پلکانی نرخ مالیات افرایش می یابد .
برای محاسبه مالیات حقوق سال 1402 مطابق جدول پلکانی به صورت زیر عمل می شود :

نحوه محاسبه مالیات حقوق سال 1402

مبالغ در پله اول جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 100.000.000 تا ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغی که بیش از 100.000.000 ریال در ماه می باشد مبلغ حقوق و مزایا را از 100.000.000 ریال کم کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم .

مالیات = ۱۰% * (100.000.000 – مبلغ حقوق و مزایا )

به طور مثال برای حقوق 12۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال مالیات بدین شکل محاسبه می گردد.

2.000.000= ۱۰%*(12۰.۰۰۰.۰۰۰-100.۰۰۰.۰۰۰)

مبالغ در پله دوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 140.000.000 تا ۲3۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله دوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه اول را نیز محاسبه نماییم پس در نتیجه ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال را منهای 100.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب و در انتها جمع دو مورد را محاسبه کرده که برابر است با مالیات بر حقوق

مالیات = ۱۰% * (100.۰۰۰.۰۰۰ – ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰) + ۱۵%( ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ – حقوق و مزایا)

به طور مثال اگر ملغ حقوق ۱۷۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد مبلغ مالیات بدین شکل محاسبه می گردد :

8.500.000=%۱۰*( 100.۰۰۰.۰۰۰- ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ )+ ۱۵%*(۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ – ۱۷۰.۰۰۰.۰۰۰)

مبالغ در پله سوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین ۲3۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۳4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله سوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 23۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۲۰ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از سه طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای 23۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

همانطور که توضیح داده شد برای محاسبه مالیات طبقه اول ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ را منهای 100.۰۰۰.۰۰۰ کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم و برای محاسبه مالیات طبقه دوم 23۰.۰۰۰.۰۰۰ را منهای ۱4۰.۰۰۰.۰۰۰ کرده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب می نماییم .

مبالغ در پله چهارم جدول مالیات حقوق

مبالغ بیش از ۳4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله چهارم ابتدا مبلغ حقوق را منهای ۳4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۳۰ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های سوم و دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از چهار طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای ۳4۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

جدول محاسبه مالیات حقوق سال ۱۴۰2

از آنجا که مبلغ کف و سقف هر پله و نرخ آن مشخص می باشد برای سرعت بخشیدن و سهولت در محاسبه مالیات و اجتناب از محاسبه مبالغ طبقه های پایین تر از جدول ذیل استفاده می نماییم .

مالیات حقوق 1402

مثال محاسبه مالیات حقوق سال 1402

فرض کنید حقوق و مزایای مشمول مالیات برابر با 125.000.000 ریال باشد در این حالت برای محاسبه مالیات در ابتدا مبلغ معافیت ماهیانه را کسر و سپس ضرب در نرخ ده در صد می نماییم .

توجه داشته باشید با توجه به اینکه مبلغ حقوق مشمول مالیات کمتر از 140.000.000 ریال می باشد نرخ موثر مالیاتی ده درصد می باشد .

2.500.000= ۱۰%*(125.۰۰۰.۰۰۰-100.۰۰۰.۰۰۰)

حال اگر حقوق مشمول مالیات 240.000.000 ریال باشد ابتدا معافیت را کسر نموده و با توجه به نرخ مالیاتی محاسبات را انجام میدهیم .

برای مبلغ مالیاتی با توجه به جدول نرخ موثر 20 ، 15 و 10 درصد و نحوه محاسبه پلکانی می باشد که برای محاسبه سریع می توانیم از جدول کمکی و بصورت ذیل عمل نماییم .

19.500.000=17.500.000 +20%*(24۰.۰۰۰.۰۰۰-230.۰۰۰.۰۰۰)

توجه داشته باید که مالیات حقوق همواره از حقوق و مزایای مشمول مالیات انجام می پذیرد .منظور از حقوق مشمول مالیات مجموع حقوق و مزایا بعد از کسر مزایای معاف از مالیات می باشد .

از مزایای مهم معاف از مالیات حق ماموریت ، حق مسکن و سهم درمان حق بیمه سهم کارمند می باشد .

موارد معاف از مالیات حقوق در سال 1402

  1. عیدی و پاداش به میزان یک دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات مستقیم معادل 100.000.000 ریال با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  2. مزایای غیر نقدی به میزان دو دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات مستقیم معادل 200.۰۰۰.۰۰۰ ریال با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  3. حق ماموریت با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  4. معافیت پنجاه درصدی مالیات در مناطق کمتر توسعه یافته با توجه به ماده ۹۲ قانون مالیات مستقیم
  5. افراد آزاده و جانباز و فرزندان شهدا با توجه به ماده ۵۶ قانون جامع حمایت از ایثارگران
  6. معافیت پنجاه درصدی مالیات برای یکی از والدین دارای فرزند معلول شدید با توجه به ماده ۲۵ حمایت از حقوق معلولان
  7. نیروهای مسلح با توجه به ماده ۹۱ قانون مالیات مستقیم
  8. معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات های مستقیم که در سال 1402 معادل 1.200.۰۰۰.۰۰۰ ریال سالانه و 100.۰۰۰.۰۰۰ ریال ماهانه
  9. حق بیمه های پرداختی بابت درمان موضوع ماده ۱۳۷ قانون مالیات های مستقیم
  10. حق مسکن با توجه به اظهار نظر شماره ۸۷۵۵/۲۳۲/ص مورخ ۲۹ /۰۴/۱۴۰۱ معاونت حقوقی و فنی مالیاتی

برای دانلود اکسل محاسبه حقوق و مزایا و همچنین مالیات حقوق می توانید از لینک ذیل استفاده فرمایید :

اکسل محاسبه حقوق سال ۱۴۰۲




نحوه محاسبه مالیات بر حقوق سال 1401

برای سال 1401 نرخ مالیات بر حقوق مطابق جز ۴ تبصره ۱۲ بودجه سال 1401 به شرح ذیل می باشد .

همان طور که مشاهده می شود مبالغ به صورت سالانه اعلام شده و از آنجا که محاسبه مالیات حقوق را به صورت ماهانه انجام می دهیم می بایست ارقام جدول فوق را تقسیم بر دوازده نموده تا ارقام تبدیل به ماهانه شوند .

همان طور که از متن بخشنامه و جدول درآمد مشمول ماهانه مشخص است مبالغ کمتر از 56.۰۰۰.۰۰۰ ریال معاف از مالیات بوده و برای مبالغ بالاتر به صورت پلکانی نرخ مالیات افرایش می یابد .

برای محاسبه مالیات حقوق سال 1401 مطابق جدول پلکانی به صورت زیر عمل می شود :

نحوه محاسبه مالیات حقوق سال ۱۴۰1

مبالغ در پله اول جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 56.۰۰۰.۰۰۰ تا 150.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغی که بیش از 56.۰۰۰.۰۰۰ ریال در ماه می باشد مبلغ حقوق و مزایا را از 56.۰۰۰.۰۰۰ ریال کم کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم .

مالیات = ۱۰% * (56.۰۰۰.۰۰۰ – مبلغ حقوق و مزایا )

به طور مثال برای حقوق 7۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال مالیات بدین شکل محاسبه می گردد.

۱.4۰۰.۰۰۰= ۱۰%*(7۰.۰۰۰.۰۰۰-56.۰۰۰.۰۰۰)

مبالغ در پله دوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 150.۰۰۰.۰۰۰ تا 250.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله دوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 150.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه اول را نیز محاسبه نماییم پس در نتیجه 150.۰۰۰.۰۰۰ ریال را منهای 56.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب و در انتها جمع دو مورد را محاسبه کرده که برابر است با مالیات بر حقوق

مالیات = ۱۰% * (56.۰۰۰.۰۰۰ – 150.۰۰۰.۰۰۰) + ۱۵%( 150.۰۰۰.۰۰۰ – حقوق و مزایا)

به طور مثال اگر ملغ حقوق 170.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد مبلغ مالیات بدین شکل محاسبه می گردد :

12.4۰۰.۰۰۰=%۱۰*( 56.۰۰۰.۰۰۰- 150.۰۰۰.۰۰۰ )+ ۱۵%*(150.۰۰۰.۰۰۰ – 170.۰۰۰.۰۰۰)

مبالغ در پله سوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 250.۰۰۰.۰۰۰ تا 35۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله سوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 350.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در ۲۰ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از سه طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای ۱۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

همانطور که توضیح داده شد برای محاسبه مالیات طبقه اول 150.۰۰۰.۰۰۰ را منهای 56.۰۰۰.۰۰۰ کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم و برای محاسبه مالیات طبقه دوم 250.۰۰۰.۰۰۰ را منهای 150.۰۰۰.۰۰۰ کرده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب می نماییم .

مبالغ در پله چهارم جدول مالیات حقوق

مبالغ بیش از ۳5۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله چهارم ابتدا مبلغ حقوق را منهای ۳5۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نموده و حاصل را در 30 درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های سوم و دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از چهار طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای ۳5۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

جدول محاسبه مالیات حقوق سال ۱۴۰1

از آنجا که مبلغ کف و سقف هر پله و نرخ آن مشخص می باشد برای سرعت بخشیدن و سهولت در محاسبه مالیات و اجتناب از محاسبه مبالغ طبقه های پایین تر از جدول ذیل استفاده می نماییم .

حقوق و مزایای مشمول مالیات در سال 1401

جز 5 تبصره 12 لایحه بودجه سال 1401در خصوص مالیات بر حقوق پرسنل به شرح ذیل می باشد :

مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از مجموع مندرج در احکام کارگزینی شامل حق شغل، حق شاغل، فوق العاده مدیریت و  فوق العاده مستمر و غیر مستمر و سایر پرداختی‌ها و کارانه به استثنای عیدی پایان سال می‌­باشد .

با توجه به عبارت بالا به استثنا موارد مشخص شده در ماده 91 قانون مالیات های مستقیم باقی مزایا مشمول مالیات می باشد .

موارد اساسی که مورد مناقشه و اختلاف نظر بین حسابداران می باشد معافیت مالیاتی حق بن و مسکن  و سهم درمان حق بیمه تامین اجتماعی می باشد .

حق بن و مسکن با اظهار نظر معاونت حقوقی ریاست جمهوری در ۵ دی ۱۴۰۰ معاف از مالیات محسوب میشد که با توجه به لایحه بودجه مشمول مالیات گردیده است ، ولی همچنان برخی با اشاره به ارای دیوان عدالت و معافیت مالیاتی مزایای رفاهی از قبیل مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، هزینه تلفن همراه و بن کالا و کمک هزینه مسکن حق بن و مسکن را معاف  از مالیات محسوب می نمایند که اشتباه است ، زیرا منظور از مزایای رفاهی ماده 40 قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 27 بهمن 1380 می باشد که به شرح ذیل می باشد :

ماده 40 قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت

اجازه داده میشود اعتبارات برنامه خدمات رفاهی کارکنان دولت منظور در قوانین بودجه سنواتی براي ارائه تسهیلات رفاهی و تشویق کارکنان و کمک هزینه مسکن
به صورت نقدي یا صور دیگر بر اساس موافقتنامهاي که با سازمان مدیریت و برنامه ریزي کشور و یا استان مبادله خواهد شد، استفاده شود.

برای مطالعه بیشتر در خصوص مالیات حق بن و مسکن مطلب ذیل را مطالعه فرمایید :

آیا حق بن و مسکن مشمول مالیات می باشد ؟

البته با اظهار نظر معاونت حقوقی و فنی مالیاتی در مورخ 29 تیر ، حق مسکن نیز در زمره مزایای معاف از مالیات قرار دارد .

برای مطالعه اظهار نظرمعاونت حقوقی و فنی مالیاتی مطلب ذیل را مطالعه فرمایید :

اظهار نظر معاونت حقوقی و فنی مالیاتی در خصوص معافیت مالیاتی حق مسکن

در خصوص حقوق مشمول مالیات دقت فرمایید که سهم درمان حق بیمه سهم کارمند نیز از حقوق مشمول مالیات قابل کسر می باشد .

در بیمه شدگان تامین اجتماعی سهم کارمند معادل 7 درصد می باشد که 2/7 این مبلغ سهم درمان می باشد .

در نتیجه در خصوص بیمه شدگان تامین اجتماعی 2/7 حق بیمه سهم کارمند و در خصوص بیمه شدگان کشوری ( خدمات درمانی ) کل حق بیمه پرداختی سهم کارمند از حقوق مشمول مالیات کسر می گردد .

در خصوص سهم درمان حق بیمه سازمان تامین اجتماعی نیز ابهامات و مناقشات بسیاری وجود داشته که برای مطالعه در خصوص آرا صادره دیوان عدالت و بخشنامه های سازمان امور مالیاتی مطلب ذیل را مطالعه فرمایید :

معافیت مالیاتی حق بیمه سهم بیمه شده

موارد معاف از مالیات حقوق در سال 1401

  1. عیدی و پاداش به میزان یک دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات مستقیم معادل 56.000.000 ریال با توجه به ماده 91 قانون مالیات مستقیم
  2. مزایای غیر نقدی به میزان دو دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات مستقیم معادل 112.000.000 ریال با توجه به ماده 91 قانون مالیات مستقیم
  3. حق ماموریت با توجه به ماده 91 قانون مالیات مستقیم
  4. معافیت پنجاه درصدی مالیات در مناطق کمتر توسعه یافته با توجه به ماده 92 قانون مالیات مستقیم
  5. افراد آزاده و جانباز و فرزندان شهدا با توجه به ماده 56 قانون جامع حمایت از ایثارگران
  6. معافیت پنجاه درصدی مالیات برای یکی از والدین دارای فرزند معلول شدید با توجه به ماده 25 حمایت از حقوق معلولان
  7. نیروهای مسلح با توجه به ماده 91 قانون مالیات مستقیم
  8. معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات های مستقیم که در سال 1401 معادل 672.000.000 ریال سالانه و 56.000.000 ریال ماهانه
  9. حق بیمه های پرداختی بابت درمان موضوع ماده 137 قانون مالیات های مستقیم
  10. حق مسکن با توجه به اظهار نظر شماره 8755/232/ص مورخ 29 /04/1401 معاونت حقوقی و فنی مالیاتی



بودجه بندی در پروژه های عمرانی

مقدمه

بودجه بندي پروژه نه تنها مستلزم اصلاعات منابع مورد نياز براي تكميل پروژه، بلكه مستلزم اطلاعات مرتبط با

تعداد، زمانِ كاربرد منابع و نيز مبلغ هزينه مورد نياز اين منابع مي باشد .

در بيشتر سازمانها، دو نوع بودجه وجود دارد؛ بودجة پروژه و بودجه هاي سالِ مالي . تفاوت اين دو نوع بودجه در

اين است كه بودجة پروژه در برگيرندة كلِ چرخة حيات يك پروژه است در حالي كه بودجه هاي سالِ مالي براي

يك سال بكار مي روند . اين مقاله به بررسي جنبه ها و روش هاي مختلف براي بودجه بندي و توسعة بودجه پروژه

مي پردازد .

از آن جايي كه هر پروژه خاص و منحصر به فرد است، لذا اگر اطلاعات بودجه بندي و گزارشات پروژه هاي مشابه

گذشته دردسترس باشد، اين گزارشات تنها مي تواند به عنوان راهنمائي ابتدايي بكار روند . دركل فرآيند بودجه

بندي براي پروژه هاي چند ساله از پيچيدگي بيشتري برخوردار است، زيرا طرحها، برنامه هاي زمانبندي، منابع و

هزينه ها در اوايل چرخة حيات پروژه تعيين شده و ممكن است در سالهاي آينده به دليل دستيابي به تجهيزات

جديدتر، پرسنل ماهرتر و مواد جايگزين براي تكميل فعاليتهاي پروژه، تغيير كنند .

تکنیک ها و روش های بودجه بندی پروژه

بودجه بندی بالا به پائین

اين روش شامل بهره گيري از قضاوت و تجربه مديران ارشد و نيز اطلاعات گذشتة مرتبط با فعاليتهاي مشابه است،

و تصور مي شود كه تجربه حاصل از پروژه هاي گذشته اعضاي مديريت پروژه را قادر به ارائه راهنمايي در مورد

برآوردهاي صحيح هزينه براي پروژه هاي آينده سازد . در واقع از هزينه واقعي يك پروژه قديمي يا يك پروژه مشابه

به عنوان يك مبنا براي برآورد هزينه پروژه جاري استفاده مي شود . لذا اين روش در پروژه هايي كه قبلاً نمونه

هاي مشابه آنها به دفعات تكرار شده است بسيار مناسب عمل مي كند .

منطق اين بودجه بندي بر اين اساس استوار است كه مديريت ارشد زماني براي برآورد هزينه دقيق هر جزء يك

پروژه نداشته باشد . با اين وجود، آنچه كه انجام مي دهند تجربه، دانش و اطلاعات براي برآورد منطقيِ كل بودجة

پروژه است؛ و براي برآورد دقيق تر فعاليتهاي مربوطه، پرسنل سطوح پائين تر بايد به خدمت گرفته شوند .

مديران ارشد ابتدا كلِ هزينه هاي پروژه را برآورد مي كنند، اين بودجه در ميان نخستين سطح فعاليتهايي تقسيم

مي شود كه پروژه را مي سازند سپس تحويل مديران سطح پائين تر مي شود كه برآورد دقيق بودجه را براي

قسمتهاي كاري مختلف انجام مي دهند . اين فرآيند بصورت سلسله مراتبي ادامه مي يابد تا زماني كه فعاليتهاي

پروژه كام لاً تجزيه شده و نهايت اً تا پائين ترين سطحِ فعاليتهاي مورد نياز براي تكميل پروژه، اختصاص داده مي

شود .

مزیت بودجه بندی بالا به پائین

بودجه بندي بالا به پائين نسبت به ساير روش ها داراي هزينه كمتري مي باشد . هم چنين، از آن جايي كه مديران

ارشد دخالت مستقيمي در توسعه بودجه پروژه دارند، احساس تعهد و حمايت بيشتري از پروژه حاكم است . اين

روش هنگامي بيشترين قابليت اطمينان را دارد كه :

الف ) فعاليتهاي پروژه قبلي واقع اً ( و نه در ظاهر ) مشابه فعاليتهاي پروژه جديد باشند .

ب ) فرد يا گروهي كه تخمينها را مقايسه مي كنند داراي تخصص و نظريه كارشناسي قويي باشند .

در حقيقت بودجه بندي بالا به پائين كاربرد گسترده اي داشته و براي سازمانهاي سنتي با ساختار سلسله مراتبي،

بسيار مناسب است . كه در صورت كاربرد صحيح، مزاياي مهمي چون سطح بالاي دقت كلي را داشته و سطحِ بالائي

از اطمينان را بر پايه جزئي از كل بودجه اختصاص يافته براي هر فعاليت در بر مي گيرد .

معایب بودجه بندی بالا به پائین

اين نوع بودجه بندي در صورت كاربرد صحيح مي تواند روشي مناسب براي اختصاص هزينه برآورد شدة پروژه

باشد اما بايد با ماهيت مبتني بر فرض اين بودجه بندي مطابقت داشته باشد .

يعني بر مبناي اين بودجه بندي تصور مي شود كه مديريت ارشد پروژه زماني براي برآورد هزينه دقيق هر جزء

پروژه نداشته باشد . اما انتظار مي رود كه از تجربه، دانش و اطلاعات مناسب براي برآورد منطقي كل بودجه پروژه

برخوردار باشد .

ثانياً، بودجه بندي بالا به پائين در جريان همراستا كردن بودجه هاي خاص فعاليتها با كل بودجه پروژه توسط

سطوح پائين تر، شرايطي را فراهم مي آورد كه به تضاد مي انجامد .

از آن جايي كه بخش هاي مختلف براي بدست آوردن سهمي از يك مقدار ثابت ( بودجه كل ) رقابت دارند، روش

بالا به پائين مي تواند تأثير خالص رقابت يك بخش را در برابر يك بخش ديگر نشان داده و روابط خصومت آميزي

را حاصل آورد . در صورتيكه كه مديران، فرآيند بودجه بندي را با اين جنبه رقابتي در نظر بگيرند، يك پتانسيل قوي

براي برآورد تورم و مهارتهاي ديگر براي توجيه درخواست هاي بودجه اضافي مناسب يا نابجا توسط آنان بوجود مي

آورد .

ثالثاً، كارآمدي بودجه بندي بالا به پائين وابسته به صحت و صداقت كاربرد آن است و اين تكنيك تنها در صورتي

مؤثر خواهد بود كه در دست مديريت ارشدي باشد كه از اطلاعات و دانش كافي براي برآورد هزينه منطقي پروژه

مورد نظر برخوردار باشد، در غير اينصورت پروژه بلافاصله با يك بودجه غير واقعي روبرو مي شود كه نمي تواند به

انجام رسد .

و نهايت اً برخي از مجريانّ بودجه بندي بالا به پائين را به طرز نامناسبي بكار گرفته و آن را به عنوان تكنيكي براي

ايجاد انگيزه در مديران رده پائين تر مورد استفاده قرار مي دهند . هزينه يك پروژه هم چنين مي تواند بطور

آگاهانه و با اين تصور كم اهميت جلوه داده شود كه صرفه جويي در هزينه و كارآمدي مديران رده پائين را تحريك

نمايد و هر يك از اين روش ها احتمالاً بيشتر به تضعيف كاركنان و افزايش بودجه مي انجامد تا به موفقيت پروژه .

بودجه بندی پایین به بالا

در اين تكنيك، هزينه اجراي هر يك از فعاليتهاي پروژه بطور مجزا تخمين زده مي شود، سپس از پايين ترين

سطح برسطح به سطح با جمع بندي و دسته بندي هزينه هاي برآوردي، هزينه هاي فعاليت ، WBS مبناي

ساختار شكست . كار حاصل براي تعيين بودجه ها در سطح قابل ارائه انباشته مي شوند در نتيجه اين بودجه ها

براي تعيين كل بودجه پروژه انباشته مي گردند و بودجه بندي هزينه پروژه در سطوح مختلف صورت مي گيرد.

بودجه بندی بروش پائین به بالا، یک پروژه نوعی

تعداد سطوح ساختار شكست كار و مشخصات فعاليتها در پايين ترين سطح، نقش تعيين كننده اي در ميزان دقت

و صحت بودجه بندي در اين تكنيك دارد . گروه مجري مي بايستي بين افزايش سطوح و متناسباً دقت در انجام

بودجه بندي، تناسب كافي را رعايت نمايد . به همان اندازه كه تعداد سطوح كم در كاهش دقت بودجه بندي مؤثر

است، افزايش نامناسب سطوح نيز ضمن افزايش زمان و هزينه انجام برآوردها، همواره منجر به افزايش دقت بيشتر

نمي گردد .

جزء مهم اين فرآيند مشاوره با پرسنلي است كه مستقيم اً در انجام كار دخالت دارند و مسئول جمع آوري اطلاعات

مربوط به زمان و بودجه هستند . بنابراين در صورتيكه همان بودجه پيشنهادي توسط اين گروه براي فعاليت هاي

مرتبط با آنان در نظرگرفته شود، انگيزش ناشي از حس تعهد نسبت به انجام كار با هزينه اي كه توسط خودشان

پيشنهاد داده شده است، تا حدود زيادي موجب اطمينان از انجام كار در زمان و با كيفيت مقرر و البته هزينه پيش

بيني شده مي شود .

نكته منفي اين رويكرد اين است كه عموماً افراد هزينه ها را بسيار دست بالا تخمين ميزنند تا هميشه در حاشته

امنيت باشند ! در صورت رخداد چنين امري، هزينه ها توسط مديران بالادست تعديل ميشود . و در اين صورت

مزينت بالقوه اين روش كه در بالا به آن اشاره شد نيز از بين خواهد رفت .

مزایای بودجه بندی پائین با بالا

اين روش مديريت مشاركتي بر پروژه را تسهيل مي سازد، در نتيجه حتي پائين ترين سطوح سازمان در فرآيند

بودجه بندي پروژه نقش دارند . دخالت پرسنل در اين سطح مي تواند آموزش و تجربة ارزشمندي براي دست

اندركاران پروژه باشد و به آمادگي آنها براي مسئوليت پذيري بيشتر در پروژه هاي آينده كمك كند . بعلاوه اين

روش، مديران ارشد را مجهز به آموزش ارزشمند، تجربه و دانش در توسعه يك بودجه مي سازد .

مزيت ديگر بودجه بندي پائين به بالا اين است كه هماهنگي بين مديران پروژه و مديران بخش كاركردي را

تسهيل مي كند كه بايد در خواست هاي مختلف منابع را با توسعه بودجه هاي خود مورد توجه قرار دهند . نهايتاً

بودجه بندي پائين به بالا بر تعيين بودجه ها بصورت ويژه براي هر پروژه تأكيد داشته و به مديريت ارشد امكان

اولويت بندي پروژه هايي را مي دهد كه مقرون به صرفه تر است .

معایب بودجه بندی پائین با بالا

نقطه ضعف مهم اين نوع بودجه بندي كمرنگ شدن نقش مديريت ارشد در آغاز بكار و كنترل فرآيند بودجه بندي

پروژه است . به عبارت ديگر، محرك توسعه بودجه هاي پروژه بايد توسط مديران رده پائين تر ارائه شود، در حالي

كه نقش مديريت

ارشد به آناليز بودجه هاي تحويل داده شده به آنها محدود مي شود .

با توجه به دلائل فوق روش بودجه بندي پائين به بالا در بسياري از سازمانها كمتر مرسوم است زيرا كه اگر بودجه

مهمترين ابزار كنترل براي سازمان پروژه باشد، مديريت ارشد پروژه تمايلي به واگذاري كنترل به مديران و پرسنل

كم تجربه رده پائين تر ندارند . بعلاوه، احتمال ايفاي نقش بودجه بندي توسط مديران رده پائين تر وجود دارد كه

در مورد شرايط بودجه خود مبالغه مي ورزند . از جنبه عملي، انگيزه بالايي براي پرسنل تيم رده پائين تر پروژه به

منظور اغراق آميز كردن هزينه هاي فعاليت هاي خود بوجود مي آيد .

نهايتاً روشِ بودجه بندي پائين به بالا هم چنين مي تواند به يك فرايند وقت گير براي مديريت ارشد بواسطه

تأخير، تعديل و تنظيم مكرر مرتبط با ارائه مجدد بودجه گردد .

بودجه بندی بر پایه فعالیت

مكرراً براي بودجه بندي استفاده مي شود . و بر اين اساس استوار است كه پروژه ها از ABC برآورد هزينه

)بر پايه فعاليت 1 )

فعاليت ها و اين فعاليتها از منابع مختلفي نيروي انساني، مصالح، ماشين آلات و … بهره مي گيرند كه هزينه بر

هستند . با تعيين ميزان منابع مورد استفاده توسط فعاليتها و ميزان فعاليتهاي انجام گرفته براي تكميل پروژه، مي

توان هزينه ها را براي پروژه بر پايه مصرف منابع براي فعايتهاي پروژه تعيين و تخصيص كرد .

مراحل برآورد هزینه بر پایه فعالیت

1 – فعاليتهاي عمده شناسايي و به تناسب منابعي كه در هر فعاليت مصرف مي شوند، هزينه مستقيم ساخت به

آن فعاليتها تخصيص مي يابد . به بيان ديگر هزينه ها براي هر پكيج كار بر پايه منابع مورد نياز براي تكميل هر

فعاليت شناسائي شده و تعيين مي گردد .

2 – محرك هاي هزينه مناسب به هر يك از فعاليتها تشخيص داده مي شوند . محرك هزينه عبارت است از هر

عاملي كه هزينه اي را موجب مي شود . به عنوان مثال محرك مهم هزينه براي پروژه هاي ساخت و ساز، نيروي

انساني و انواع مواد مصرفي مورد نياز است . لذا براي هر فعاليت حداقل يك عامل هزينه ساز مورد نياز است .

3 – سپس نرخ هزينه براي هر واحد محرك هزينه محاسبه مي شود . به عنوان مثال نرخ هزينه منابع انساني مي

تواند بصورت هزينه كار در هر ساعت بيان گردد .

4 – براي تعيين هزينه هاي پروژه اي كه از يك محرك هزينه بهره مي گيرد . نرخ آن براي هر واحد، بصورت ضربِ

آن واحد در تعداد كل واحد هاي محرك هزينه معرفي مي شود .

به عنوان مثال اگر نرخ هزينه براي يك طراح 500000 ريال باشد و 100 ساعت اين زمان براي پروژه استفاده

شود، هزينه تعيين شده براي اين طراح براير است با :

50000000 ريال = 500000 ريال در ساعت * 100 ساعت (1)

اين است كه تمركز اين رويه بيشتر بر فعاليتها و هزينه آن فعاليتها مي ABC از مزاياي منحصر به فرد بودجه

بندي بروش باشد، بر خلاف روش سنتي كه بيشتر بر كل توليد / خدمات متمركز مي شود .

برنامه بودجه بندی

كثرت پروژه ها در بسياري از شركت ها نياز جدي به سازماندهاي بودجه ها، به شيوه اي كه در برگيرنده رديابي و

كنترل صحيح هزينه هاي پروژه است نمايان مي سازد .

در روش هاي بودجه بندي سنتي، بودجه يك پروژه مي تواند در واحدهاي مختلف سازماني تقسيم يابد . به عنوان

مثال،

تخصيص بخشي از هزينه ها براي امور مهندسي، توليد و … در نتيجه، كنترلِ متمركز و تعيين ميزان واقعي هزينه

ها دشواراست . نياز به حل اين مسئله به بودجه بندي برنامه اي مي انجام كه بر پاية آن درآمد و هزينه ها در پروژه

ها انباشته مي شوند . لذا هر پروژه داراي بودجه خاصِ خود است كه بر پاية فعاليت و زمان مورد انتظار براي تكميل

پروژه تقسيم مي گردد .

بودجة فاز بندی شده بر پایه زمان

براي كنترل مقرون به صرفه، فاز بندي پروژه بر پايه زمان بسيار حائز اهميت است . بودجه هاي فاز بندي شده بر

پايه زمان شام لِ اختصاص هزينه ها براي فعاليتهاي پروژه و زمان پيش بيني شده براي تمديد بودجه است . در

حقيقت بودجه هاي فازبندي شده بر پايه زمان، تلفيقي از بودجه پروژه و برنامه زمان بندي پروژه مي باشد .

يك نمونه بودجه فاز بندي در جدول 1 نشان داده شده است .

نمونه بودجه فاز بندی شده بر پایه زمان

در اين جدول، بودجه انباشته براي يك فعاليت پروژه به منظور انعكاس كار برنامه ريزي شده در فازهاي مختلف، به

دوره هاي مختلف زماني تقسيم مي شود . در نتيجه بودجه فازبندي شده بر پايه زمان يك مكانيزم كنترل پروژه

بسيار مناسب است زيرا به مدير پروژه امكان تعيين مقدار بودجه را در طي مراحل مختلف چرخة عمر پروژه مي

دهد و نهايتاً با مقدار بودجة كل پروژه مقايسه مي شود .

بودجه فاز بندي شده بر پايه زمان تيم پروژه را قادر به مقايسه مبناي برنامه زمانبندي با مبناي بودجه مي سازد كه

شناسائي نقاط عطف را براي هزينه هاي پروژه و عملكرد برنامه زمانبندي تسهيل مي نمايد .

چارت ردیابی

با تعيين يك بودجه فاز بندي شده بر پايه زمان، مي توان يك چارت رديابي را تهيه نمود كه نشان دهنده هزينه

هاي بودجه مورد انتظار با ترسيم هزينه بودجه بندي شده تجمعي پروژه در برابر برنامه زمانبندي است . ( جدول 2)

نمونه ساده اي از يك طرح است كه روشي ديگر براي شناسائي مبناي پروژه تخصيص و برنامه زمان بندي در طول

عمر پيش بيني شده پروژه مي باشد .

توسعه بودجه پیش بینی نشده

اين نوع بودجه براي جبران بي ثباتي پروژه ناشي از حوادث پيش بيني نشده بكار مي رود . حتي در شرايطي كه

عوامل ناشناخته به كمترين ميزان خود در پروژه مي رسند، اطلاعات كافي از حوادث آينده كه پروژه را تحت تأثير

قرار مي دهد وجود ندارد .

به عنوان مثال در يك پروژه ساخت و ساز با يك مقدار هزينة برآورد شده از پيش تعيين شده براي گود برداري

فونداسيون يا ساختمان، در طي خاكبرداري پرسنل ساخت و ساز با مسائل آبهاي زير زميني روبرو مي شوند كه از

قبل شناسائي نشده است و بايد پيش از ادامه كار اصلاح شود .

درچنين شرايطي تيم هاي پروژه بطور منظم يك بودجه پيش بيني نشده را توسعه و تخصيص مي دهند كه شامل

اختصاص يك مبلغ اضافي براي پوشش دادن رويدادهاي غير قابل پيش بيني است .

همانند برآورد هزينه، مقدار در نظر گرفته شده بري بودجه هاي پيش بيني نشده، با ميزان و سطح عدم قطعيت و

بي ثباتي متغير است . پس هر چه درجه عدم قطعيت مرتبط با پروژه بيشتر باشد، ميزان بودجه غير قابل پيش

بيني بيشتر است .

گنجاندن هزينه هاي پيش بيني نشده در بودجه متضمن اين است كه حوادث پيش بيني نشده باعث تأخير در

تكميل پروژه نمي شوند . و هم چنين مي توانند براي جبران خطاهاي مرتبط با برآورد، به حداقل رساندن تغييرات

طراحي و ساير مواردي از اين قبيل بكار رود كه به نوبه خود ضريب اطمينان را در موفقيت پروژه بالا مي برد .

اختصاص بودجه های پیش بینی نشده

اين بودجه ها مي تواند به فعاليتهاي پروژه، و يا كل پروژه تخصيص داده شوند . ولي اختصاص آنها جزئي از فرآيند

برآورد هزينه بر پايه فعاليت نمي باشد، بلكه فراتر از هزينه برآورد شده پروژه است .

برخي از سازمانها روشي مشخص براي اختصاص اين بودجه ها بكار مي گيرند و يك شيوه سازمان دهي شده را در

بودجه پروژه قرار مي دهند . بودجه هاي فعاليت بصورت مجزا و در يك سطح قابل قبول براي كار تعريف شده و از

ديدگاه مسئول برآورد و مدير مسئولِ فعاليت تعيين مي شوند .

بايد متذكر شد كه چند فعاليت جزئي مي تواند در مجموع يك فعاليت يا پكيج كار مهم را تشكيل دهند . سپس با

يك روند براي پوشش دادن مشكلات پيش بيني نشده در (Contingency) كلي و يا يك روش ارزيابي ريسك،

بودجه پيش بيني نشده تمام فعاليتهاي جزئي اضافه مي شود .

معایب بودجه بندی پیش بینی نشده

اين بودجه براي بسياري از سازمانهاي پروژه بحث برانگيز است و با اين كه تيم هاي پروژه اين بودجه را ابزاري مهم

براي كنترل موثر هزينه پروژه مي دانند، پذيرش آن توسط سهامداران پروژه بويژه مديريت ارشد پروژه يك مسئله

مهم است .

مديران اغلب اين تصور را دارند كه اين بودجه ها نشان دهندة هزينه هاي اضافي براي آنچه كه به عنوان كنترل

ضعيف مديريت نادرست مي نامند است . بعلاوه بسياري نيز بر اين باورند كه روش هاي بكار رفته براي محاسبه اين

بودجه تا حدودي اختياري است .

به عنوان مثال در صنعت ساخت و ساز، كاربرد نرخ پيش بيني نشده بصورت درصدي براي هر سازه قبل از طراحي

معماري غير معمول نيست . در نتيجه بطور مثال يك ساختمان بودجه بندي شده براي 1000 ميليون ريال در

بهترين شرايط با هزينه 990 ميليون ريال طراحي و اجرا مي گردد و ده ميليون دلار باقي مانده در بودجه سال

مالي كاربرد ندارد . اما بصورت بودجه پيش بيني نشده در برابر مشكلات غير قابل پيش بيني در طي ساخت و ساز

منظور مي شود .

نقطه ضعف نهايي اين بودجه، آسيب پذيري آن است . به عنوان مثال، اغلب اوقات مديريت ارشد به اين نتيجه

دست مي يابد كه برآورد اين نوع بودجه بسيار بالا است و تصور مي كند كه مديران و برنامه سازان پروژه فرضيات

بدبينانه اي را ارائه داده اند .

بعلاوه در يك محيط رقابتي كه در آن تنظيم بودجه ها براي به حداقل رسلاندن هزينه ها معمول است، بودجه

پيش بيني مي تواند ابزاري اضافي براي رويدادي باشد كه هيچ گاه رخ نمي دهد . اين مسئله در صورتي مي تواند

(Contingency) نشده حل شود كه سهامدارن پروژه به شيوه اي با برنامه سازان پروژه وارد بحث شوند كه در

ابتداي برآورد هزينه بودجه پيش بيني را اضافه نمايند . براي مديريت رده بالا مشاركت با تيم پروژه براي شناسائي

سطوح منطقي عدم پيش (Contingency) نشده بيني و نيز فعاليتهاي ريسك پذير مستلزم آن و سپس حفظ

كاربرد سطوح مناسبي از بودجه پيش بيني نشده بساير حائز اهميت است .

مزایای بودجه پیش بینی نشده

علي رغم معايب ذكر شده، مزايايي نيز از كاربرد اين نوع بودجه بندي براي پروژه ها حاصل مي گردد . ابتدا اين ايده

صريح حاكم است كه آينده با عدم قطعيت و بي ثباتي همراه بوده و پتانسيلي براي وقوع رويدادهاي ريسك پذير

وجود دارد كه مي تواند بر بودجه پروژه تأثير منفي داشته باشد . به اين دليل صرف هزينه بيشتر كه براي پروژه

اختصاص يافته است امري بديع به نظر مي رسد كه به عنوان حفاظتي در برابر انحرافات زمان و هزينه عمل مي

كند، تأخير (Contingency) بدون بودجه پيش بيني نشده در پروژه معمولاً به معناي تأخير در تكميل و صرف

مداوم بودجه است .

ثانياً، تعدادي زيادي از پروژه ها با بودجه از پيش تعيين شده خود تكميل شده و بسياري نيز قبل از تكميل، بودجه

آنها به اتمام مي رسد . كه ضرورتاً بر كنترل ضعيف دلالت ندارد، بلكه بيشتر از امكان ناپذيري پيش بيني تمام آنچه

كه در آينده روي مي دهد منشأ مي گيرد . از طريق اين بودجه، تمهيداتي براي اين احتمال در نظر گرفته مي شود .

ثالثاً، كاربرد اين بودجه در يك پروژه يك اخطار زود هنگام براي صرف بودجه اضافي است و در صورت كاربرد، پيام

مشخصي مبني بر صرف بودجه نرمال و نياز به منبع جايگزين مالي وجود دارد . و با اين علائم، مديريت ارشد

سازمان بايد بررسي جدي از پروژه بعمل آورد، دلائل انحرافات بودجه را پي گيري نموده و برنامه هاي جايگزيني را

به منظور صرف بودجه اضافي پروژه جست و جو نمايد .

مسائل توسعة بودجه

توسعه بودجة پروژه يك فرايند پيچيده و وقت گير است كه مستلزم مطرح نمودن همزمان مسائل متعددي مي

باشد . براي توسعة صحيح بايد بر سه نكته مهم تأكيد داشت :

1 – تيم پروژه نه تنها به تعيين انواع هزينه و ارتباط و تناسب آنها با پروژه مي پردازد، بلكه محركهاي مهم و اصلي

هزينه كار، موارد و …. را براي هر فعايلت پروژه شناسائي مي كند . بعلاوه، در تخصيص اين منابع براي هر فعاليت

پروژه، تيم پروژه بايد اطمينان يابد كه فعاليت در زمان تعيين شده طبق برنامه زمان بندي پروژه تكميل گردد .

را تعيين نمايد كه بصورت يك آيتم خطي مجزا در بودجه (Contingency) تيم پروژه بايد مقدار بودجه پيش بيني

نشده مساله ساز است زيرا معمولاً مرزي بين ضريب اطمينان (Contingency) پروژه نشان داده مي شود . موضوع

عدم پيش بيني مناسب و احتياط بسيار زياد يا بسيار كم وجود دارد .

3 – اگر پروژه فراتر از برنامه زمان بندي باشد، تيم پروژه بايد تصميماتي در مرود تسريع فعاليتهاي پروژه اتخاذ

نمايد كه اين امر مي تواند پيامدهاي جدي براي بودجه پروژه به دنبال داشته باشد .

نتیجه گیری

در راستاي برآورد هزينه پروژه، بودجه بندي پروژه مبناي براي سوددهي و كنترل پروژه است . به منظور تعيين و

تخصيص بودجه مناسب براي يك پروژه، بايد فهمي از تفاوتهاي بين بودجه بندي بالا به پائين، پائين به بالا و ساير

روشهاي بودجه بندي داشته و مزايا و معايب هر يك مشخص گردد .

مبناي بودجه بايد با برنامه زمان بندي پروژه رابطه داشته باشد . اين ضرورت تعيين يك بودجه فاز بندي شده بر

پايه زمان را نشان مي دهد كه در برگيرنده شناسايي توالي فعاليتهاي پروژه است و به تيم پروژه امكان شناسايي

بودجه خود از جمله ارزيابي وضعيت آن بر پايه آينده را مي دهد . بودجه در صورت مديريت صحيح همراه با برنامه

زمان بندي به تيم پروژه فرصت كنترل مناسب بر پروژه را مي دهد .

هر يك از تكنيكهاي توضيح داده شده در اين نوشتار، معايب و مزايي مختص به خود را دارند و تصميم گيري در

مورد استفاده از هر يك از اين روش ها به عهده مدير پروژه است . اين مديران پروژه هستند كه مي توانند با در نظر

گرفتن شرايط و… ويژگي هاي پروژه نوع و ماهيت پروژه، نيازهاي ذينفعان پروژه، رويكرد مديريتي و … و با

شناخت از ويژگيها، مزايا ومعايب هر يك از تكنيكها كه مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت، رويكرد مناسب براي

تخصيص بودجة پروژه را تعيين نمايد .

با توجه به وابسته بودن اطلاعاتي و كاري تكنيكهاي تخصيص هزينه با ساير بخش ها و امور كاري و اجرايي پروژه،

در صورت عدم هماهنگي و همكاري ساير بخش ها با واحد مجريِ تخصيص هزينه، نمي توان انتظار نتيجه مطلوبي

از تخصيص هزينه پروژه داشت .__




بررسی سیستم حسابداری و تجارت الکترونیک

چکیده

اقتصاد نوین پدیده جدیدی است که در جریان شکل گیری روند جهانی شدن اقتصاد و همگرایی آن با توسعه کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد شکل گرفت. در جریان شکل گیری این پدیده شاهد ظهور ابعاد گوناگونی از پدیده اقتصاد الکترونیکی یا حتی زندگی الکترونیکی هستیم. بهداشت الکترونیکی بانکداری الکترونیک و بیمه الکترونیکی مثال هایی از تجارت الکترونیک در زندگی روزمره انسان ها هستند. از مزیت های تجارت الکترونیک می توان به کمک موثر به جهانی شدن تجارت رفع محدودیت های زمانی و مکانی تسریع در فرآیند مبادله دسترسی سریع و آسان به اطلاعات و تخصیص بهینه منابع اقتصادی اشاره کرد .

مقدمه

تغییرات عمیقی در روابط اقتصادی بین افراد شرکت ها و دولت ها به وجود آمده است. مبادلات تجاری بین افراد با یکدیگر شرکت ها با یکدیگر و افراد با شرکت ها و دولت ها به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتا مبتنی بر مبادله اطلاعات بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی بوده خارج شده و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری ازسیستم های الکترونیکی در حرکت است. تجارت الکترونیکی به دلیل سرعت کارایی کاهش هزینه ها و بهره

برداری از فرصت ها عرصه جدیدی را در رقابت گشوده است. تا آنجا که گفته می شود عقب افتادن از این سیر

تحول نتیجه ای جز منزوی شدن از عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت. ، یکی از مفاهیم تجارت الکترونیک حذف

مرزها گمرک ها و واسطه ها و تبدیل شدن به یک دهکده جهانی می باشد . در تجارت الکترونیک مرزی وجود

ندارد و هیچ فرقی نمی کند که افراد اجناس خود را از یک مغازه در نزدیکی محل سکونت و یا از مغازه ای ذر قاره

ای دیگر خریداری کنند. تجارت الکترونیکی باعث افزایش سرعت و حجم مبادلات بازرگانی گردیده و تولید کننه

صرفه جویی زمان جذب بیشتر حذف واسطه ها و در نهایت سود بیشتر می شود. در این تجارت فضای طبیعی به

فضایی مجازی تبدیل گشته و انسان ها بدون قرار گرفتن در محدودیت های زمان و مکان می توانند با امکانات

پیشرفته امروز معاملات خود را به صورت الکترونیکی انجام دهند. در این میان ما به عنوان عنصری فعال و موثر در

نظام جهانی باید به دو سلاح مجهز شویم :

اقتصاد ی پویا و فعال

قانونمندی و ضوابطی نوین و از پیش تعیین شده. ، چرا که اگر این امر محقق نگردد برخورد انفعالی خود

موجب بروز خسارات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور می گردد

فلسفه وجود تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک Electronic commerce فرایند خرید فروش یا تبادل محصولات خدمات و اطلاعات از طریق

شبکه های کامپیوتری و اینترنت است ارتباط بین تجارت و تکنولوژی دیر زمانی است که وجود داشته و ادامه دارد. در

واقع یک پیشرفت تکنیکی باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت کشتی بود. در حدود 2000 سال قبل از میلاد

فینیقیان تکنیک ساخت کشتی را به کار بردند تا از دریا بگذرند و به سرزمین های دور دست یابند. با این پیشرفت

برای اولین بار مرزهای جغرافیایی برای تجارت باز شد و تجارت با سرزمین های دیگر آغاز گشته و روشهای خلاقانه ای

به صورت های گوناگون به آن اضافه شد تا امروز که یکی از محبوبترین روش های تجارت خرید اینترنتی در دنیای وب

است. شما می توانید در زمان های پرت در هر زمان و مکان حتی با لباس خواب می توانید اینگار را بکنید. به معنای

واقعی هر کسی می تواند صفحه اینترنتی خود را ساخته و کالا های مورد نیازش را در ان ارایه دهد. البته تاریخچه

تجارت الکترونیک با تاریخچه اختراعات قدیمی مثل کابل مودم الکترونیک به شکل کنونی در سال 1991 محقق شد.

از ان زمان هزاران هزار کسب و کار و تجار وارد این دنیا شده اند. در ابتدا تجارت الکترونیک به معنای فرایند انجام

اعمال تراکنش الکترونیکی مورد نظر را انجام دادن بود. در واقع تجارت الکترونیک برای اسان سازی معاملات اقتصادی

به صورت الکترونیکی اطلاعات و انتقال الکترونیکی سرمایه که هر دو در اواخر 1970 معرفی شده اند. و به شرکت ها و

سازمان ها اجازه ارسال اسناد الکترونیکی را داد. و اجازه تجارت کردن با ارسال اسناد تجاری مثل سفارش های خرید یا

فاکتور ها را به صورت الکترونیکی می دهد. با رشد و پذیرش کارت های اعتباری ماشین تحویلدار خودکار و تلفن بانک

در دهه 1980 باعث فرم گیری تجارت الکترونیک شد. نوع دیگر تجارت الکترونیک سیستم رزرواسیون هواپیمایی در

امریکا و در بریتانی ارایه شده است. از دهه 1990 به بعد تجارت الکترونیک شامل اضافاتی مثل سیستم برنامه ریزی

منابع سرمایه داده کاوی انبار داده شده است. در 1990 مرورگر وب جهان گسترده را اختراع شد و شبکه ارتباطی

خوانده می WWW اکادمیک را به سیستم ارتباطی هر روز و برای هر شخص در جهان وسیع دگرگون ساخت که

اینترنت یا شود. سرمایه گذاری تجاری بروی اینترنت به خاطر کافی نبودن سرمایه گذاری کاملا محدود شده بود. اگر

چه اینترنت پیدا کرده بود. معرفی پروتکلهای امنیتی و Mosaic محبوبیت جهانی گسترده ای در حدود 1994 با

استفاده از مرورگر وب اشتراک خط دیجیتال که ارتباط مستمر را با اینترنت را اجازه می داد حدود 5 سال طول کشید.

البته در سال 2000 DSL بحران باعث برشکستگی خیلی از شرکت های تجاری بزرگ و نتایج ناگواری را به وجود

اورد باعث بازبینی قوانین و افزایش مزایا و امکانات تجاری الکترونیک و تا انتهای سال 2000 خیلی از شرکت های

تجاری امریکایی و اروپایی سرویس هایشان را از طریق اینترنت ارایه دادند. از ان موقع مردم به کلمه ای به عنوان

تجارت الکترونیک با توانایی خرید کالاهای گوناگون از طریق اینترنت با استفاده از پروتکل های امنیتی و سرویس های

پرداخت الکترونیکی که در ان مشارکت کردند اشنا شدند. و از این زمان هم این رقابت تنگتر شده است. جالب این که

تا پایان سال 2001 بیش از 220 بیلیون دلار معاملات مالی توسط صدها دارای در حدود 700 میلیارد B2B سایت

__________تجاری بر روی اینترنت انجام پذیرفته است و در همین سال مدل تجارت الکترونیک 1% ، 3 % بوده است که انرا در

سال 2010 . تراکنش بود. و در سال 2007 سهم تجارت الکترونیک در خرده فروشی کل دنیا 4 اعلام نمودند که این

امار

رشد سریع این شیوه تجارت کردن را می رساند. ، کسب و کار الکترونیک عبارتست از کاربردی کلیه سیستمهای

اطلاعاتی برای

تقویت و کنترل فرآیندهای کسب و کار. امروزه این فرایند ها با استفاده از تکنولوژهای مبتنی بر وب توسعه می یابند

تاریخچه تجارت الکترونیک

در سال های ابتدایی دهه 1970 واژه تجارت الکترونیکی به معاضه داده های الکترونیکی برای ارسال سند های تجاری

مانند سفارش های خرید یا صورت حساب های الکترونیکی اطلاق می شد و بعد ها با گسترش این صنعت واژه تجارت

الکترونیکی به تجارت از طریق شبکه وب برای خرید کالا و خدمات گفته می شد. زمانی که نخستین شبکه جهانی وب

به صورت فراگیر و شناخته شده در 1994 رواج یافت بسیاری از پژوهشگران پیش بینی کردند که این شیوه از تجارت

یعنی تجارت مبتنی بر وب به بزودی به بخش مهمی در اقتصاد دنیا تبدیل خواهد شد. ، اولین کسب و کارهای

الکترونیکی را می توان در 1979 و در میان تعدادی از کسب و کارهای معتبر در کشور آمریکا و اروپای غربی شاهد

بود. کسب و کار هایی که با راه اندازی وب سایت هایی ابتدایی شکل گرفت و سپس توسعه یافت. در سال 2005

تجارت الکترونیکی در اکثر شهر های امریکا اروپا و آسیای شرقی به سرعت توسعه و رواج یافت

سیر زمانی تجارت الکترونیک

خرید انلاین را اختراع کرد Michael Aldrich :1979

را در بریتانیا ایجاد کرد B2B اولین خرید انلاین Thomson Holidays :1981

و برای سفارش گیری انلاین استفاده شده France Telecom سیستم سراسر کشور را در فرانسه بویسه Minitel :1982

است.

در 72 اولین فروش خانگی انلاین را راه Snowball و خانم SIS/Tesco را بنام B2C اولین خرید انلاین Gateshead :1984

انداخت.

فروش ماشین و سرمایه گذاری با بررسی اعتبار مشتری به صورت انلاین از نمایندگی های فروش Nissan :1985

شروع به فراهم اوردن و مولف های افزار و نرم افزار به منظور فروش انلاین محصولاتشان از طریق مکانیسم Swreg :1987

حسابهای الکترونیکی بازرگانی

اولین مرورگر وب را نوشت وب جهان گستر استفاده از کامپیوترهای جدید Tim Berners-Lee :1990

ارایه شد. Mozilla در اکتبر با نام تجاری Netscape : 1994 : راهبروب گرد

اولین تجارتی 24 ساعته رایگان را راه انداخت. ایستگاه های رادیوی اینترنتی رایگان Amazon.com و Jeff Bezos :1995

و رادیوهای شبکهای شروع به پخش کردند. . HK رادیو

B2B , در چین با خدمات Alibaba 1998 : توانایی خریداری و بارگذاری تمبر پستی الکترونیکی برای چاپ از اینترنت. گروه

را با سیستم خود تاییدی تاسیس شد. . B2C , C2C

به مبلغ 7.5 میلیون دلار به شرکت های الکترونیکی فروخته شد. که در سال 1997 به 149000 Business.com :1999

برای فروش اقلام زینتی ATG راه اندازی شد. فروشگاه های Napster دلار خریداری شده بود. نرمافزار اشتراک گذاری فایل

خانه به صورت انلاین راه اندازی شد.

The dot-com bust :2000

و فروشگاه های CSN 2002 : ای بی برای پی پال 1.5 میلیون دلار بدست اورد. شرکت های خرده فروشی و فروشگاه های

شبکه ای را با منظور فروش محصولات از طریق ناحیه های هدف مختلف نسبت به یک درگاه متمرکز

اولین سود سالیانه خود را اعلان کرد. . Amazon.com :2003

با 345 میلیون دلار خریداری شد. . R.H.Donnelley به وسیله busuness.com :2007

با قیمت 928 میلیون دلار خریداری شد. تقارب خرده فروشان و خرید اپراتور Amazon.com توسط Zappos.com :2009

های فروش وبسایت های خصوص

گزارش داد پیشنهاد 6 میلیارد دلاری گوگل را رد کرده است. در عوض این گروه طرح خرید وب سایت Groupon :2010

را تا اواسط 2011 دارد . IPO های

2011 : پروژه تجارت الکترونیک امریکا و خرده فروشی انلاین به 197 میلیارد دلار رسیده است که نسبت به 2010 افزایش

درصدی داشته است.

عده ای معتقدند که قدمت تجارت الکترونیکی به پیش از پیدایش اینترنت کنونی بازمی گردد اما به دلیل هزینه های

سنگین این سبک از تجارت امکان استفاده از ان تا چند سال گذشته مختصرا در اختیار شرکت ها بنگاه های تجاری و

موسسات اقتصادی بود اما با فراگیر شدن اینترنت و امکان استفاده همه مردم این فرصت به دست امد که ساختار

تجارت الکترونیکی تغییر کرده و از حالت اختصاصی بودن برای طبقه خاصی خارج شده و به صنعتی دردسترس

اختصاصی بودن برای طبقه خاصی خارج شده و به صنعتی دردسترس تبدیل شود. کسب و کار الکترونیکی در یک

تعریف ساده واژهای به معنی انجام کسب و کار با استفاده از ارتباطات راه دور و ابزار های مرتبط است. ، تجارت

الکترونیک از این دست دارای مفهومی کوچکتر و محدودتر نسبت به کسب و کار الکترونیکی است. در تجارت

الکترونیک حتما باید بین دو طرف پول رد و بدل شود تا به مفهوم تجارت برسیم ولی در کسب و کار الکترونیک لازم

نیست پولی مبادله گردد. به عنوان مثال دادگاهی که در ان محاکمه از طریق فضای اینترنتی انجام میگردد کسب و کار

الکتنرونیک محسوب می شود .

تجارت الکترونیک

برای تجارت الکترونیکی تعریف های گوناگونی ارایه شده که اغلب انها مبتنی بر تجربه های گذشته در استفاده از

تجارت الکترونیکی بوده است. کمیسیون اروپایی در سال 1997 تجارت الکترونیکی را به این شکل تعریف کرد : ”

تجارت الکترونیکی بر پردازش و انتقال الکترونیک داده ها شامل متن صدا و تصویر مبتنی است. تجارت الکترونیکی

فهالیت های گوناگونی از قبیل مبادله الکترونیک کالا ها و خدمات تحویل فوری مطالبات دیجیتال انتقال الکترونیک

وجوه مبادله الکترونیک سهام بارنامه الکترونیک طرح های تجاری بازاریابی مستقیم و خدمات پس از فروش را در بر

می گیرد. ، وزارت صنایع و تجارت ژاپن هک در تعریفی که ار این مقوله ارایه داده آورده است : تجارت الکترونیکی که

تا چندی قبل به تعداد معینی از شرکت ها محدود بود در حال ورود به عرصه جدیدی است که در آن تعداد زیادی از

مصرف کنندگان در شبکه حضور دارند به علاوه محتوای آن از حیطه مبادله داده های مربوط به سفارش دادن یا قبول

سفارش فراتر رفته و فعالیت های عمومی تجاری از قبیل تبلیغات آگهی مذاکرات قراردادها و تسویه حساب ها را نیز در

برگرفته است. به نوعی هم می توان گفت تجارت الکترونیک نوعی تجارت بدون کاغذ است. ، به طور خلاصه می توانیم

بگوییم تجارت الکترونیک عبارت است از خرید فروش و مبادله کالا خدمات از طریق شبکه های رایانه ای از جمله

اینترنت

حقوق تجارت الکترونیک

یا معامله بین دو تولید کننده C2B حقوق تجارت الکترونیک حقوقی است که ناظر بر جریان خرید و فروش بین

تولیدکننده در فضای الکترونیکی است. البته باید خاطرنشان کرد که در حال حاضر C2C و یا معامله بین دو مصرف

کننده B2B در حال جریان است Business to consumer بهترین روش این تجارت در ایران در شاخه بین

تولیدکننده و مصرف کننده که این امر ناشی از ضعف زیرساختها و محدودیت های تجارت الکترونیک در کشور ما

است .

مزایای استفاده از تجارت الکترونیک

به طور کلی مزایای استفاده از تجارت الکترونیک را می توان به پنج دسته تقسیم کر که شامل بستر ارتباطی ازبین

رفتن واسطه ها افزایش قدرت خریداران و پیدایش بازارهای جدید برای تولید کنندگان سفارشی کردن محصولات

درخواستی و خدمات پشتیبانی قوی و پیدایش موسسات اقتصادی نوپا و رقابت سراسری است .

بستر مناسب اطلاعاتی و ارتباطی

یکی از امکاناتی که اینترنت در اختیار تجارت و بازرگانی قرار می دهد اطلاعات نسبتا کامل و گسترده ای است که در

مورد هر کالا چه از نظر فنی و چه به لحاظ تجاری می توان یافت. امکانی که در دنیای واقعی ارزش تجاری بسیاری

دارد اما بدون صرف هزینه و زمان زیاد به دست نمی اید. ارزش دیگر تجارت الکترونیکی ان است که امکان ایجاد

ارتباط با همه افرادی که برای و روش های Chat و e-mail تکمیل یک فرایند بازرگانی لازم است با ان ها تماس

گرفته شود در کوتاه ترین زمان از طریق دیگر امکان پذیر است .

حذف نسبی واسطه ها

حذف واسطه ها یکی دیگر از ارزشمندترین دستاوردهای تجارت الکترونیکی می باشد که باعث کاهش بی سابقه قیمت

کالا ها و خدمات در جهان شده است. بر اساس براوردهای انجام شده خذف واسطه ها و ایجاد ارتباط مستقیم بین

خریداران و فروشندگان بین 15 تا 50 درصد موجب کاهش قیمت تمام شده کالا ها و خدمات برای مشتریان شده

است .

افزایش قدرت خریداران و پیدایش بازارهای جدید برای تولید کنندگان

ارتباط اینترنتی فرصتی را در اختیار خریداران قرار می دهد که بتوانند با طیف گسترده ای از تولیدکنندگان در سرتاسر

جهان ارتباط برقرارکننده و از این طریق به تقاضای مورد نظر از بین پیشنهاد های مختلف برسند و در مقابل

فروشندگان قدرت چانه زنی بیشتری برای کسب امتیاز و مزایای بیشتر داشته باشند. در صورتی که در دنیای حقیقی

به علت محدودیت های ناشی از فاصله جغرافیایی مشتریان چنین قدرت انتخابی ندارند .

سفارشی کردن محصولات و خدمات پشتیبانی قوی

مزیت دیگر تجارت الکترونیکی آن است که شما قادر خواهید بود که محصولات مورد درخواست خود را به صورت

سفارش و مطلوب خود خرید کنید. به عنوان مثال ما می توانیم هنگام مراجعه به سایت شرکت دل کامپیوتر مورد

درخواست خود را با همان خصوصیاتی که مایلیم سفارش داده و خریداری کنیم. در این فرایند روش کار شرکت دل

برای قبول سفارش درخواستی به این صورت است که ابتدا امکان انتخاب و ارایه پیشنهاد در اختیار مشتری قرار می

گیرد. سپس پیشنهاد مشتری با توجه به امکانات شرکت مورد بررسی قرار گرفته و نهایتا مورد قبول یا عدم قبول قرار

می گیرد. در صورت قبول درخواست مراحل بعدی ثبت سفارش و دریافت مبلغ طی می شود و اعلام ارسال کالا و

شیوه پیگیری محموله در مدت ارسال از طریق فرستادن های متعدد انجام می شود. مشتری نیز به نوبه خود می تواند

زمان دریافت را اعلام نماید. نهایتا مشتری با دادن اطلاعات mail مختلف در مورد کالاهای خریداری شده و برفراری

ارتباط الکترونیکی با شرکت تولیدکننده نسبت به رفع نقص کالای مورد نظر اقدام نماید.

پیدایش موسسات اقتصادی نوپا و رقابت سراسری

یکی از پیامدهای تجارت الکترونیکی ایجاد موسسات جدید اقتصادی است که توانایی رقابت و حتی در مواردی سبقت

گرفتن از شرکت های کهنه کار را دارند. در حال حاضر دو نوع بازار خرید و فروش یعنی بازار سنتی و حقیقی و بازار

مجازی و مبتنی برشبکه به موازات یکدیگر عمل می کنند و هر کدام دارای قواعد تجاری خاص خود هستندکه گاه

دارای خصوصیاتی مشترک و گاه با یکدیگر متفاوت هستند. در برخی موارد کسب و کارهای نوپا توانسته اند با ایجاد

سیاست های کاربردی در بازار جدیدمجازی گوی رقابت را از رقبای سنتی بگیرند و بازار محصولات مختلف را تصاحب

کنند .

معایب استفاده از تجارت الکترونیک

تعدادی از مهم ترین مشکلات این گونه تجارت به قرار زیر است :

نگرانی از امنیت و حریم شخصی اطلاعات

پیدایش دوباره واسطه ها

شکاف دیجیتالی در سطوح ملی منطقه ای و جهانی

رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات و به تبع آن تجارت الکترونیکی و دشواری یک استاندارد فراگیر و

همه جانبه هزینه بایای اشتباه در محیط دیجیتالی و تاثیر شگرف آن بر مشتریان و تامین کنندگان

مدل های تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیکی بر مبنای نوع مبادلات شامل انواع زیر می باشد :

B2B تجارت بین بنگاهی : این نوع از تجارت الکترونیکی انجام دادن تمام فعالیت های تجاری بین دو یا چند بنگاه را

در برمیگیرد که به صورت الکترونیکی انجام می شود. فعالیت هاییاز قبیل برگزاری مناقصات و مزایده ها عملیات

بازاریابی خرید و فروش که با اینترنت به سادگی قابل انجام است .

C2B تجارت بین افراد و بنگاه : این نوع تجارت الکترونیکی شامل فعالیت های تجاری بین افراد و بنگاه است. اغلب

این فعالیت های تجاری بین افراد و بنگاه است. اغلب این نوع فعالیت های تجاری به صورت خرید محصولات اعم از

خانه است که افراد به واسطه آن می توانند از منزل یا محل کار خود به خرید مبادرت ورزند. ، همچنین سازمان ها می

توانند از خدمات افراد بهره گیرند. بدین صورت که افراد عرضه کننده و سازمان ها مصرف کننده هستند.

C2C فرد به فرد : مشتریان به طور مستقیم با مشتریان دیگر ارتباط پیدا و از همدیگر خرید می کنند. بسیاری از

افراد به منظور تبلیغ از خود یا برای فروختن خدمات و اطلاعات شخصی از شبکه اینترنت استفاده و بین همدیگر دانش

اطلاعات و خبرهای شخصی را مبادله می کنند.

P2P مردم به مردم : این نوع خاصی از مبادلات فرد به فرد است که مردم بین همدیگر سی دی دی وی دی نرم افزار

و دیگر کالا ها را مبادله می کنند.

B2C فرد به بنگاه یا به حرفه : شامل افرادی است که به دنبال فروختن کالا و خدمات خود به شرکتها و سازمان

ها هستند.

تجارت الکترونیکی درون بنگاهی: که شامل مبادلات اطلاعات خدمات و کالا میان بخشهای مختلف بنگاه است.

بنگاه به کارمندان : یک بخش از تجارت الکترونیکی درون سازمانی است که در آن بنگاه به کارمندان خو کالا E2B

خدمات و اطلاعات تحویل می دهد

B2G دولت به بنگاه : رابطه ای تجاری میان دولت و بنگاه ها است که در آن دولت به سازمان ها محصولات می

فروشند یا به آنها خدمات ارایه می دهند

دولت از طریق ارتباطات الکترونیکی به شهروندان خدمات مختلف ارایه می کند : دولت به افراد C2G

شامل مبادلات میان دولت ها یا درون دولت ها است : دولت به دولت G2G

تجارت سیار: هنگامی که تجارت الکترونیکی از طریق شبکه بی سم صورت می گیرد تجارت سیار نامیده می شود .

مدلهای پیاده سازی تجارت الکترونیک و نیاز های فنی آن

بستر های لازم برای پیاده سازی تجارت الکترونیک عبارتند از :

  • یک سیستم بانکی روان و دقیق
  • قوانین گمرکی مالیاتی و بانکداری الکترونیکی
  • کد تجاری محصول و ایجاد امنیت اطلاعات
  • تهیه و تدوین نظام مالی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع رسانی
  • محرمانه بودن اطلاعات شخصی
  • تطبیق مقررات ملی با مقررات متحدالشکل بین المللی
  • همکاری دانشگاه ها مراکز تحقیقاتی و سازمان های مختلف
  • پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه
  • تامین صدور و بکارگیری کارت هوشمند تامین خطوط ارتباطی پرسرعت و مطمئن و ایجاد بستر مخابراتی به شکل بی سیم

جایگاه تجارت الکترونیک در ایران

شاید بتوان ادعا کرد شروع تجارت الکترونیک در ایران همگام با پروژه “پرداخت” بوده است که در حوالی سال های

1381 توسط شرکت رهنکا و پست جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. ، ایران در زمینه تجارت الکترونیک کشوری جوان

است و تا رسیدن به سطحی قابل قبول از آن راه درازی در پیش دارد. ورود فناوری جدید در این زمینه نیازهای

جدیدی را در پردازش و تبادل داده ها ابزارها و زیرساختهای مناسب پیاده سازی آن مطرح کرده است. ، در ایران

استفاده عمومی از اینترنت بیشتر در دانشگاه ها و به منظور انجام امور تحقیقاتی است و مراکز ایجاد شده در شهر ها

نیز در سطح محدودی فعالیت می نمایند و کاربران بیشتر به منظور الکترونیکی و تلفن از راه دور از اینترنت استفاده

می کنند. ، در حال حاضر براورد می شود حجم 2 درصد از تولید ناخالص داخلی باشد که این مبادلات بیشتر در حوزه

آموزش الکترونیکی بلیط / تجارت الکترونیکی در ایران 7 الکترونیکی پرداخت های بهای خدمات دولتی خرید کالا و

خدمات توسط مصرف کنندگان و مبادله اسناد صورت می گیرد و رخ می دهد. ، در راستای ارتقای آگاهی فعالان

اقتصادی از قبیل اصناف مدیران شرکت های کوچک و B2C بیشتر در بخش متوسط مدیران دولتی رسانه ها

حقوقدانان و مدیران و کارشناسان شرکت های تخصصی خدمات تجارت الکترونیکی که بازیگران اصلی تجارت

الکترونیکی هستند وزارت بازرگانی بسته های آموزشی هدفمند تهیه و در اختیار گروه های هدف در سراسر کشور قرار

داده است. گفته می شود که حجم فروش اینترنتی جامع خودروی کشور در شهریور ماه سال 89 با کل تجارت

الکترونیکی کشور در سال 86 برابر شد. شواهد امر گواه بر رشد تجارت الکترونیک در کشور است چرا که به نظر می

رسد با فعالیت های صورت گرفته ای چون کارت هوشمند سوخت و یا پرداخت حقوق کارمندان دولتی آن هم تنها با

کارت های بانکی بخش زیادی از جامعه با فرهنگ تجارت الکترونیکی آشنا شده اند. ، برای توسعه تجارت الکترونیک در

کشور ورود به بازارهای جهانی و عضویت در سازمان هایی نظیر سازمان تجارت جهانی داشتن نظام بانکی کارآمد از

الزامات اساسی به شمار می آید. بنابراین استفاده از فناوری اطلاعات در جهت ایجاد و توسعه بانکداری الکترونیک در

نظام بانکی کشور حائز اهمیت است. اگرچه طی سالها برخی از روشهای ارائه خدمات بانکداری الکترونیک نظیر : ماشین

های خودپرداز و کارت های بدهی در نظام بانکی کشور مورد استفاده قرار می گیرد اما تا رسیدن به سطح کشور های

پیشرفته در زمینه بانکداری الکترونیک راهی طولانی در پیش است .

جایگاه تجارت الکترونیک در جهان

در مدت کوتاهی که از آغاز عمر تجارت الکترونیک در جهان معاصر می گذرد این فعالیت رشد بی سابقه ای را در

کشور های پیشرفته داشته است و پیش بینی می شود در آینده نزدیک با سرعت شگفت انگیزی در سطح جهان توسعه

یابد. بر اساس آمار محاسبه شده موسسات معتبر اقتصادی نیز پیش بینی شده است که گستره این فعالیت تا سال

2010 به طور متوسط 54 الی 71 درصد رشد خواهد کرد که نشان دهنده شتاب دار بودن حرکت آن است .

کانال های بانکداری الکترونیک

برای ارائه خدمات بانکداری الکترونیک کانال های متعددی وجود دارد که برخی از آنان عبارتند از :

رایانه های شخصی کمک پردازنده های شخصی کیوسک شبکه های مدیریت یافته تلفن ثابت و همراه و ماشین های

خودپرداز از دید موسسات مالی می توان به ویژیگی هایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانک ها در ارائه نوآوری حفظ

مشتریان علی رغم تغییرات مکانی بانکها ایجاد فرصت برای جستجوی مشتریان جدید در بازارهای هدف گسترش

محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل را نام برد. مزایای بانکداری الکترونیک را می توان از دو جنبه

مشتریان و موسسات مالی مورد توجه قرار داد از دید مشتریان می توان به صرفه جویی در هزینه ها صرفه جویی در

زمان و دسترسی به کانال های متعدد برای انجام عملیات بانکی نام برد .

عوامل مانع در رشد تجارت الکترونیک در ایران

بنابر تحقیقی که انجام پذیرفته است از جمله مواردی که جلوی پیشرفت تجارت الکترونیک را در ایران می گیرد جزیره

بودن سیستم های مکانیزه بخش های مختلف در یک بنگاه اقتصادی به ویژه بخش حسابداری آن بنگاه است مثلا

ممکن است بخش تولید سیستمی مکانیزه داشته باشد ولی نهایت اطلاعات خود را به صورت پرینت به قسمت انبار و یا

حسابداری بدهد . این بخش ها باید با صرف هزینه و وقت و احتمال اشتباه نسبت به ورود اطلاعات به سیستم خود

اقدام کنند. زیرا بین نرم افزارهای بخش های مختلف هماهنگی و یکپارچگی وجود ندارد. در چنین مواردی می توان

ادعا نمود که عملا مکانیزه بودن هر بخشی به تنهایی کاری از پیش نخواهد برد. ، نکته مهم دیگر در مورد کارت های

اعتباری و شرایط استفاده آنها در ایران است که مرتبط با فرهنگ استفاده از آنهاست که بر اساس اعتماد کامل بین

شرکت صادرکننده و استفاده کننده کارت پایدار است . مثلا اگر صاحب کارت ادعا کند که خرید بخصوصی را انجام

نداده است و شخصی با سواستفاده از شماره کارت اعتباری خرید کرده است شرکت صادرکننده کارت ادعای مشتری را

بدون هیچگونه سوالی می پذیرد. البته شرکت صادرکننده کارت بابت خدمات خود درصدی پول از مشتری می گیرد .

کمبود ها و مشکلات تجارت الکترونیک

  • آمادگی زیربنایی شبکه مخابراتی و ماهواره ای کشور
  • آمادگی سرعت و کیفیت شبکه های داخلی و ملی
  • امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت
  • محتویات مرتبط و مناسب محلی
  • دسترسی به امکانات سخت افزاری و نرم افزاری
  • آمادگی خدمات و پشتیبانی
  • مطابقت با استانداردهای بین المللی
  • ضعف قوانین موجود در زمینه مسائل حقوقی گمرک و مالیات
  • عدم وجود قوانین مدون مناسب در زمینه برخورد با جرائم الکترونیکی
  • مقبول نبودن اسناد و امضا های الکترونیک در قوانین و مقررات جاری کشور
  • افزایش کلاهبرداری

خرید و فروش تجارت الکترونیک

سایت هایی وجود دارند که در زمینه های خاصی به ارائه قیمت کالاها می پردازند و شما می توانید سفارش دهید ولی

یک قیمت های کاملا به روز شامل تنوع بالای محصولات امکان بررسی مشخصه های فنی و امکان online فرایند

کامل خرید Search است. در قسمت Google و یا Yahoo مقایسه قیمت ها وجود ندارد. ، اولین سایتی که به آن

مراجعه می کنیدکلمه موردنظرتان را تایپ می کنید کلیک می کنید و منتظر می مانید. لیست سایت هایی که چنین

کلمه ای در آن یافت شده ظاهر می شود. ، راه رسیدن به یک سیستم تجارت الکترونیک در کشور چیست؟ تهیه و

فراهم آوری زیرساخت ها چگونه می بایست صورت پذیرید؟ قوانین داد و ستدهای الکترونیکی طبق کدام قانون می

بایست در سیستم قضایی کشور گسترش یابند؟

این ها سوالاتی هستند که در اولین قدم به سوی سیستم مطمئن تجارت الکترونیک ایران با آنها مواجه می شویم و

متاسفانه تا امروز به محض برخورد با این سوالات به جای یافتن پاسخی صحیح و دقیق از حل مسئله گریخته و یا به

کل صورت مسئله را پاک کرده ایم. ، همانطور که می دانید نام ایران به علت تحریم های اقتصادی در بین بانک های

جهانی سیستم های خرید و فروش الکترونیکی و از این قبیل دیده نمی شود پس آنچه مسلم است اگر قرار باشد برای

عضویت در این سیستم ها به امید روزی بنشینیم که دیگران ما را به چنین سیستم هایی راه دهند اشتباهی بزرگ

دچار شده ایم. ، الکترونیک با در نظر گرفتن کلیه محدودیت ها امکانات نیاز و تقاضا های داخل کشور. این مهم ترین

مسئله برای رسیدن به یک تجارت الکترونیک پایدار در ایران است که متاسفانه چه در بخش تجاری و چه در بخش

علمی آموزشی به کلی نادیده گرفته شده است. ، برای مثال اگر نگاهی به فعالیت های آموزشی چون سمینار های

برگزار شده برای گسترش تجارت الکترونیک در ایران بیندازید یقینا متوجه خواهید شد که متاسفانه اکثر این سمینار

ها روخوانی از قواعد قوانین و ضوابط الگوهای کشورهای بیگانه با شرایط اقتصادی سیاسی و فرهنگی کاملا متفاوتی

بوده است. حال آنکه قدرت برگزارکنندگان این همایش ها بیش از آن چیزی بوده که به نمایش گذاشته شده است!

امروزه در ایران چرخه داد و ستاد الکترونیکی به هیچ وجه بررسی و آماده سازی نشده است .

احساس نیاز مفرط به بانکداری الکترونیکی مستند سازی و تصویب قوانین تجارت الکترونیکی تشکیل پلیس اینترنتی

بومی مراکز تائید و ارائه گواهینامه های فعالیت ویژه مراکز فروش مجاز و امضای دیجیتالی از مهمترین فاکتورهای

کمبود چرخه داد و ستد الکترونیکی ست که می بایست به شکلی هرچقدر ساده تر اما در نهایت کاربرد پیاده سازی

شود. ، برای مثال در مورد فاکتور پلیس اینترنتی قرار نیست شویم تکلیف تحریم های علیه ایران مشخص شود تا پس

از آن هم از جایی دیگر پلیس وارداتی برای ما بفرستید. نظارت بر فعالیت ها تخلفات و چگونگی خرید فروش در هر

کشور به راحتی از طرف مراجع ذیربط موضوع قابل پیگیری ست که لزومی هم به درخواست کمک و وابسته بودن به

سایر دولت ها و حکمیت ها در آن دیده نمی شود .

فلسفه وجودی حسابداری

حسابداری همزاد تمدن بشری است و به اندازه آن قدمت دارد. ، نخستین مدارک کشف شده حسابداری در جهان لوحه

های است و قدمت آن به 3600 سال قبل از میلاد برمی گردد و از پرداخت دستمزد Babylon سفالین از تمدن

سومر در بابل تعدادی کارگر حکایت دارد. مدارک و شواهد نشان می دهند در تمدن های مصر رم و یونان باستان نیز

نوعی کنترل های حسابداری برقرار بوده و نوعی حساب جمع و خرج تنظیم می شده است. ، در 1499 پاچیولی و

لئوناردو مجبور شدند تا از میلان فرار کنند زیرا لوئی دوازدهم پادشاه فرانسه شهر را به تصرف خود درآورده و حامیان

آنها را از آنجا بیرون کرد. بعد از آن پاچیولی و لئوناردو اکثر اوقات با هم سفر می کردند. در سال 1517 به محض

برگشت به میهن پاچیولی به علت سالخوردگی فوت کرد. ، پاچیولی چندین کتاب در زمینه ریاضیات منتشر کرد که به

معنی مجموعه ای از جبر هندسه نسبت و تناسب . این کتاب شامل موضوعاتی از جمله حساب و جبر و استفاده آنها در

تجارت دفتر داری پول و مبادله است. وی در این اثر به تلفیق دانش ریاضی زمان خود پرداخت. همچنین برای اولین

شرحی در مورد روش نگه داری حسابها و دفاتر که تجار در طول دوران رنسانس به کار می برند ارائه داد. این روش بعد

ها به روش حسابداری دوطرفه مشهور شد. اگر چه پاچیولی این سیستم را تدوین کرد و نه اختراع ولی به عنوان پدر

علم حسابداری مورد توجه واقع شد. سیستمی که او به تدوین و معرفی آن پرداخت شامل اغلب چرخه های حسابداری

بود که ما امروز آنها را می شناسیم. او استفاده از دفاتر روزنامه و دفتر کل را شرح داد و تذکر داد که یک فرد نباید به

رختخواب برود مگر اینکه بدهی با بستنکاری برابر باشد! دفتر کل او حسابهایی برای موجودی تعهد بانکی سرمایه

درآمد و مخارج داشت انواع حساب که در بیلان کار و صورتحساب درآمد یک سازمان به ترتیب گزارش می شود. او

ثبت نهایی آخر سال را نشان داد و پیشنهاد کرد که یک تراز آزمایشی برای تایید دفتر کل متعادل بکارگرفته شود.

همچنین رساله او دامنه وسیعی از موضوعات مرتبط را از اخلاقیات حسابداری گرفته تا حسابداری هزینه شامل می

شود. ، حسابداری زبان تجارت خوانده می شود. زیرا از طریق تهیه گزارش های مالی اطلاعات لازم را دربارهی واحد

های اقتصادی در اختیار اشخاص ذینفع و علاقه قرار می دهد. این اشخاص شامل مدیران صاحبان سرمایه اعتبار

دهندگان سازمان های مالی و اقتصادی دولت و از این قبیل هستند. ، از منظری دیگر از حسابداری با نام سیستم

اطلاعاتی حسابداری یاد می شود که برای پردازش اطلاعات مربوط به رویداد های مالی موثر بر سازمان ها و واحد های

تجاری و گزارش اثرات تین گونه رویداد ها به تصمیم گیرندگان طراحی شده است .

بیانیه اساسی تئوری حسابداری

حسابداری عبارت است از فرایند شناسایی اندازه گیری و گزارشگری اطلاعات اقتصادی برای تصمیم گیری های آگاهانه

به وسیله استفاده کنندگان آن اطلاعات. بیانیه در تشریح این تعریف آورده است بر اساس دیدگاهی جامع اطلاعات

حسابداری را می توان اطلاعات اقتصادی تلقی کرد. ، گاهی اوقات به اشتباه از مفهوم دفترداری برای تعریف حسابداری

استفاده می شود .

دفترداری عبارت است از : فن ثبت طبقه بندی و خلاصه سازی مبادلات واحد تجاری. البته این عملیات در گذشته

صرفا در دفاتر حساب انجام می شد. اما امروزه ثبت های حسابداری با استفاده از کامپیوتر انجام می شود. ، اطلاعات

مربوط به معاملات روزمره اساس تهیه گزارش های مالی را تشکیل می دهد. در واحد های بازرگانی فعالیت هایی نظیر

خرید و فروش کالا خرید ماشین آلات و پرداخت هزینه های جاری مانند اجاره حقوق بهای آب و برق از جمله معاملات

روزمره است. ، حسابداری زبان تجارت خوانده می شود زیرا از طریق تهیه گزارش های مالی اطلاعات لازم را دربارهی

واحد های اقتصادی در اختیار اشخاص ذینفع و ذیعلاقه قرار می دهد. ، حسابداری مفهوم وسیع تری از دفتردار را در

برمی گیرد. در واقع دفترداری بخشی از وظایف حسابداری است. همه حسابداران از مجموعه قواعد یکسان تحت عنوان

اصول پذیرفته شده حسابداری برای تهیه گزارش های حسابداری استفاده می کنند .

مراحل حسابداری

به طوری که از تعریف فن حسابداری برمی آید این فن دارای 4 مرحله می باشد :

.1 ثبت فعالیت های مالی

.2 طبقه بندی اقلام ثبت شده

.3 تلخیص اقلام

.4 تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

مفاهیم اصلی حسابداری

مفاهیمی مثل بدهکار تجزیه و تحلیل رویداد های مالی دفتر کل معین تضیلی و دفتر روزنامه از مفاهیم پایه ای

حسابداری است .

معادله اساسی حسابداری

در حسابداری دو طرفه طبق فرض تفکیک شخصیت واحد تجاری شخصیتی مستقل از صاحبان حقیقی و حقوقی خود

دارد. به این شخصیت مستقل شخصیت حسابداری اطلاق می شود. طبق این فرض تنها رویداد ها و مبادلات مالی موثر

بر واحد تجاری در حسابداری مورد توجه و پردازش قرار می گیرد. وضعیت مالی این شخصیت بر معامله اساسی

حسابداری زیر استوار است :

دارایی ها = بدهی ها + سرمایه

دارایی

در واقع به اموال یا منابع اقتصادی متعلق به یک واحد تجاری اطلاق می شود. در حسابداری برای این که یک Asset دارایی قلم بتواند دارایی محسوب شود باید :

الف منبع اقتصادی باشد یعنی برای واحد تجاری منافع آتی داشته باشد

ب در تسلط مالکانه واحد تجاری باشد

ج قابل تقویم به پول باشد .

مفهوم تسلط مالکانه عینا مطابق با مفهوم مالکیت قانونی نیست .

هنگامی که یک واحد تجاری اتومبیلی را به اقساط خریداری کند ممکن است مالکیت قانونی اتومبیل تا قبل از پرداخت

آخرین قسط به خریدار منتقل نشود. با این حال چون این اتومبیل به تصرف و کنترل کامل خریدار در می آید و او

نسبت به آن تسلط و انتفاع مالکانه پیدا می کند از نظر حسابداری جزو دارایی واحد تجاری محسوب می شود. ، دارایی

ها می تواند عینی و مشهود باشد مثل زمین ساختمان موجودی نقدی و موجودی کالا یا به صورت حقوق مالی و

امتیازات غیر قابل رویت مثل سرقفلی و مطالبات از اشخاص. دارایی ها از نظر ارائه در ترازنامه به گروه های متمایزی

تقسیم می شوند. دو گروه که مورد استفاده بیشتری دارند عبارتند از دارایی های جاری و دارایی های ثابت. دارایی یکی

از عناصر اصلی معادله حسابداری و نشان دهندهی وضعیت مالی واحد انتفاعی است .

بدهی

بدهی عبارت از تعهد انتقال منافع اقتصادی توسط واحد تجاری ناشی از معاملات یا سایر رویداد های گذشته است .

سرمایه

سرمایه به زبان ساده آورده صاحبان سهام شرکا جهت تشکیل شرکت می باشد. که این آورده می تواند به صورت وجه نقد یا

اموال و اثاثه و ماشین آلات و … باشد. سرمایه عبارت از باقی مانده ای است که از کسر جمع بدهی های واحد تجاری از جمع

دارایی آن حاصل می شود. ، سرمایه بدهی موجودیت اقتصادی به صاحبان آن است .

تئوری حسابداری

علم حسابداری امروزه دارای یک چارچوب نظری است که شامل موارد زیر می باشد :

.1 اهداف گزارشگری مالی

.2 خصوصیات کیفی اطلاعات مفید

.3 مفروضات و اصول حسابداری

.4 اجزای گزارش مالی شامل چگونگی نمایش و طبقه بندی اطلاعات

.5 اصول و روش های محاسبه اطلاعات مالی

اهداف گزارشگری مالی

گزارش های مالی به دو دسته عمومی و با هدف خاص تقسیم می شوند. هدف از گزارش های عمومی بیان وضعیت

اقتصادی شرکت و سود آوری آن است. مخاطب گزارش های عمومی سهام داران سرمایه گذاران بالقوه اعتباردهندگان

سازمان های آماری اعم از دولتی و غیر دولتی ارگانهایی که با واحد اقتصادی مورد گزارش از نظر فعالیت تجاری رابطه

طولی یا عرضی دارند و … می باشد. ، امروزه سال 1391 شمسی این اطلاعات در قالب چهار صورت مالی اساسی

ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد یادداشت های توضیحی همراه گزارش

حسابرس مبنی بر استاندارد بودن و صحت اطلاعات این گزارش ها و همچنین گزارش های عملکرد مدیریت به همراه

گزارش بازرس قانونی است. گزارش های عمومی باید بتوانند اطلاعاتی در اختیار استفاده کنندگان قرار دهند که آنها را

در گرفتن تصمیم درست یاری کند و باعث گمراهی و تعبیر غلط نشود. ، چرا که تنها زمانی منابع مالی به صورت بهینه

تخصیص می یابند که تخصیص دهندگان اطلاعاتی مربوط و قابل اتکا جهت تصمیم گیری در اختیار داشته باشند.

همچنین گزارشات مالی عمومی در ارزیابی نقش نیز مفید است به این مفهوم که آیا مدیریت واحد اقتصادی از منابعی

که در اختیار داشته Stewardship مباشرتی مدیریت به بهترین نحو استفاده کرده است یا خیر. ، گزارش های با

هدف خاص جهت بررسی موارد خاص و برای مصارف خاص تهیه می شوند. عمده این گزارشها عبارتند از گزارش هایی

که برای مدیران شرکت تهیه می شوند که ممکن است روی فعالیت خاص واحد اقتصادی تمرکز داشته و بسیار تفضیلی

باشد و یا گزارشی که در تعقیب پرونده های قضایی توسط بازرسان دادگستری تهیه می شو و یا اظهارنامه مالیاتی که

استفاده کننده آن سازمان امور مالیاتی است .

ویژیگی های گزارش های مالی

گزارش های مالی برای مفید بودن دارای خصوصیت کیفی زیر باشند :

مربوط بودن: اطلاعات درون گزارش مربوط به موضوع مورد نظر تصمیم گیرنده باشند .

اتکا پذیری: اطلاعاتی قابل اتکاست که صادقانه، بی طرفانه، جامع و کامل و محافظه کارانه باشد .

قابل فهم بودن: گزارشات مالی باید برای استفاده کنندگان هدف قابل فهم باشد .

محدودیت های اثر گزار بر گزارشات مالی: یک گزارش ایده آل تمامی خصوصیات بالا را شامل می باشد در حالی که

شرایط محیط در عمل باعث می شوند این خصوصیات در تضاد یکدیگر واقع شوند. برخی از این محدودیت ها به شرح

زیرند :

به موقع بودن: تهیه گزارشات به زمان نیاز دارد و هرچه بخواهیم خصوصیات کیفی مطلوب تری ارائه دهیم به زمان

بیشتری نیاز خواهیم داشت. این در حالی است که گزارشات مالی تنها در زمان ارزش دارند و برای مثال اگر گزارش

عملکرد شرکتی برای ارسال 1392 در زمستان 1393 ارائه شود این اطلاعات فاقد ارزشند چرا که تصمیم گیرندگان

نمی توانند برای عملکرد سال 1393 از آن استفاده کنند .

اصول و استاندارد های حسابداری

ثبت رویداد ها در دفاتر بر مبنای اصول پذیرفته شده و استاندارد هایی که توسط هیئت های تدوین استاندارد تهیه می

گردد انجام می پذیرد. اصول بنیادین حسابداری به قرار زیرند :

  • اصول قیمت تمام شده: وقایع مالی به قیمت تمام شده در دفاتر ثبت می گردند .
  • اصل تحقق: تا زمانی که یک واقعه مالی محقق نشود ثبتی از بابت آن صورت نمی گیرد .
  • اصل تطابق هزینه با درآمد: هزینه های ثبت شده در یک دوره مالی باید با درآمدهای ثبت شده در آن دوره رابطه علت و معلولی داشته باشد .
  • اصل ثبات رویه: روش ها و عناوین استفاده شده برای ثبت وقایه مالی در یک دوره و دوره های مختلف باید یکسان باشد .
  • اصل ارزیابی اهمیت: روش های ثبت و طبقه بندی رویدادهای مالی براساس اهمیت ریالی آن رویداد انتخاب شود .

مثال بارز رعایت این اصل هزینهنمودن مبلغ خرید یک دستگاه منگنه است در حالی که شرکت ممکن است بیش از 5 سال از آن بهره ببرد. اگر این اصل را در نظر نمی گرفتیم مبلغ آن باید به عنوان دارایی جاری شناسای می شد و در مدت چند سال مستهلک می گشت .

آموزش حسابداری از راه دور چیست؟

آموزش حسابداری از راه دور ابزاری مناسب برای ارسال و دریافت اطلاعات ارتباطات تحصیلات و آموزش به صورت

آنلاین می باشد. ، آموزش حسابداری از راه دور ابزار جدید در اختیار شما قرار می دهد که به کمک آن می توان توانایی

های روش های یادگیری سنتی مانند تجربه کلاس های درسی کتاب های درسی سی دی و روش های سنتی آموزش

با کامپیوتر را افزایش داد. از آنجا که روش های آموزشی دنیای قدیم پاسخگوی نیاز های آموزشی دنیای جدید نمی

باشد آموزش حسابداری از راه دور ابزار جدیدی را برای دنیای آموزشی رقابتی جدید ارائه می دهد. ، آموزش حسابداری

از راه دور جایگزین کلاسهای آموزشی نمی شود ولی مکمل آن است و از مزایای تکنولوژی انتقال اطلاعات برای

یادگیری استفاده میکند. با آموزش حسابداری از راه دور می توان قابلیت یادگیری متقاضیان را بالا برد و به همین

صورت هم اساتید سیستم آموزشی مخصوص اساتید را دارند. قدرت یادگیری و حافظه افراد با توجه به محتوی مطالب

آموزشی و ابزار ارسال اطلاعات متفاوت است. هرچقدر محتویات آموزشی و ابزار ارسال اطلاعات با نوع و نحوه یادگیری

افراد شبیه تر و یکسان تر باشد قدرت یادگیری افراد بالاتر می رود و در نتیجه نتایج بهتری حاصل می شود. ، سیستم

های آموزشی از شبکه های کامپیوتری استفاده می کنند تا امکان آسان سازی ارسال اطلاعات ایجاد ارتباط دوطرفه

آموزش به صورت گسترده و آموزش از راه دور دوره های تمرین به کمک کامپیوتر دوره های تمرین به کمک اینترنت

جه به صورت همزمان و چه به صورت غیر همزمان توسط اساتید یا کامپیوتر ها یا ترکیبی از این دو را ایجاد کنند. ،

آموزش اینترنتی می تواند از طیف وسیعی از تکنولوژی ها و رسانه ها استفاده کند. این تکنولوژی ها را می توان به

ارسال اطلاعات رسانه ها و ابزار های ارتباط دوطرفه دسته بندی کرد. همچنین بسیار مهم است متوجه باشیم که هر

یادگیرنده به طور معمول با تکنولوژی های مورد انتخاب و نظر خود بیشترین بازده یادگیری و نتیجه را خواهد داشت .

امروزه مدیریت دانش در سیستم های اطلاع رسانی کامپیوتری به صورت قابل ملاحضه ای مورد توجه قرار گرفته است .

سازماندهی و مدیریت دانش و به دنبال آن مدیریت اطلاعات یک نقش اساسی و موفق را در انتقال دانش فردی به

دانش سازمانی ایفا می کنند. همچنین مدیریت اطلاعات و منابع آموزشی در محیط آموزش یادگیری الکترونیکی از

اهمیت ویژه ای برخوردار است. از انجایی که سیستمهای یادگیری الکترونیکی مقدار زیادی از اطلاعات نگه داری می

کنند، ایجاد اینچنین محیط هایی بایستی به گونه ای انجام شود که کاربران بتوانند از اطلاعات موجود استفاده مفید

نمایند. آموزش از راه دور استفاده از ابزارهای تکنولوژیکی مختلف مبتنی بر وب یا توزیع شده برای مقاصد آموزشی

است. نام های دیگری مانند آموزش سیستم های مدیریت و غیره هر یک به تنهایی جنبه های مختلفی از Online Learning از راه دور، آموزش بر روی خط آموزش حسابداری از راه دور را شامل می شوند .

ترازنامه

ترازنامه یا بیلان یک گزارش یا صورت مالی است که در آن ارتباط داراییها و بدهی ها و سرمایه به ترتیبی گزارش می

شود که برای صاحبان موسسه بستانکاران و سایر اشخاص علاقمند به امور مالی موسسه مفید باشد. ترازنامه به معادله

ی حسابداری یعنی : دارایی = بدهی + سرمایه شباهت کامل دارد .

حسابداری در ایران

این بخش از مقاله فاقد منبع و ماخذ است. شما می توانید با افزودن منابع بر طبق اصول اثبات پذیری و شیوه نامه ی

ارجاع به منابع به ویکی پدیا کمک کنید. مطالب بی منبع احتمالا در آینده حذف خواهند شد. ، حسابداری در ایران در

حوزه ی نظری تحت تاثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمی زیادی کرده است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این

نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون

و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده

است. ، حسابداری عبارت است از فرایند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل

رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمه ی کاملی

از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه های 40 الی 60 سده پیشین در دنیا رواج داشته

است .

سود و زیان در بانک ها

روش های گوناگونی برای تجزیه و تحلیل صورت های مالی وجود دارد روش افقی یا روند، روش عمودی روش استفاده

از نسبتهای مالی و شناسائی ریسک که قبلا در رابطه با این روش ها مطلب نوشته ام نکته ای که قصد دارم اینجا به آن

بپردازم این است که اصولا ما باید ببینیم قرار اشت تجزیه و تحلیلمان مورد استفاده چه کسی قرار گیرد؟ ، براساس

استانداردهای تجزیه و تحلیل هر یک از صورت های مالی اساسی باید ارائه کننده اطلاعاتی باشد که بر مبنای آن بتوان

با روش های تجزیه و تحلیل آن صورت مالی را بررسی نمود مثلا در رابطه گزارش سود و زیان باید اذعان کنیم برای

اینکه تحلیل جامع و مطلوبی از سود و زیان داشته باشیم صورت سود و زیان باید اطلاعات زیر را افشا نماید .

-1 درآمد های عملیاتی

-2 هزینه های عملیاتی

-3 سود و زیان عملیاتی

-4 هزینه های مالی

-5 سایر درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی

-6 مالیات برآمد

-7 سود و زیان فعالیت های عادی

-8 اقلام غیر مترقبه

-9 سهم اقلیت

نتیجه گیری حسابداری

با توجه به اطلاعات و عکس های فوق می توان گفت در حال حاضر بستر الکترونیک و حسابداری به خوبی در هم

تلفیق شده اند و به طور واضح تر شما می توان خرید و یا حتی فروشی را به وسیله تجارت الکترونیک انجام داد بدون

اینکه شما هیچ گونه ضرری بکنید. ، شما با این اقدانات خرید و فروش می توانید در وقت خود تا حدی چشم گیری

صرفه جویی کرد. با توجه به اینکه در حال حاضر در تمام بانک ها می توان از خدمات بی نظیری استفاده کرد .

نتیجه گیری تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک ، صرف نظر از تمامی برتری ها هنوز دارای نقاط ضعفی است. توانایی دسترسی به رایانه های شخصی

و سرعت پایین نقل و انتقال اطلاعات بر روی بستر اینترنت امکان دستیابی به پایگاه های اینترنتی را با مشکل مواجه

می سازد و در نتیجه تاثیر این موارد اثر تجارت الکترونیکی را کمرنگ می کند ولی با افزایش کاربران اینترنت و سهولت

دستیابی به دنیای مجازی اینترنت تجارت الکترونیکی به دنیای آینده چهره ای دگرگون خواهد بخشید. جهت استقرار

و نهادینه شدن تجارت الکترونیک در بستر اقتصاد ملی پاره ای ملزومات و پیش نیاز ها باید موجود باشد. این موارد به

طور کلی شامل یکسری شرایط و عوامل مساعد محیطی و یکسری ویژیگی های مناسب در ساختار بنگاه ها و سازمان

های فعال در این زمینه می باشد .

دسته ی دوم نخست که به طور عمده ناشی از تصمیم گیری سیاستگزاران کلان اقتصاد می باشد برای بنگاه های

اقتصادی به ویژه بخش خصوصی حالت برونزا دارد یعنی خارج از کنترل ایشان است، ولی دسته ی دوم برای بنگاه های

اقتصادی حالتی درونزا دارد و آنها با ایجاد تحولات استراتژیک در ساختار تولید یا عرضه خدمات می توانند به

استاندارد های مطلوب جهت حضور در بازار جهانی تجارت الکترونیک دست یابند .

منابع فارسی :

  1. رضازاده ، جواد و آزاد ، عبداله؛ 1387 ، “ر ابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و محافظه کاری در

.63- گزارشگری مالی” ، حسابداری و حسابرسی ، 80

  1. قائمی ، محمدحسین و وطن پرست ، محمدرضا؛ 1384 ، “بررسی نقش اطلاعات حسابداری در

کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران” ، حسابداری و حسابرسی ، دانشگاه تهران ،

.85- شماره 41 ، صص 103

  1. جامعه حسابداران رسمی ایران 1388 ، آیین رفتار حرفه ای ، تألیف مرکز آموزش و تحقیقات

حسابداری و حسابرسی حرفه ای .

  1. گوران حیدری ، سید فرهاد؛ همت فر ، محمود؛ 1394 . “حسابداری مدیریت اسلامی” ، مطالعات

. حسابداری و حسابرسی ، انجمن حسابداری ایران ، شماره 16

  1. کاظمی ، حمید 1392 . “مروری بر تحقیقات رفتاری حسابداری با تاکید بر حوزه ی اشخاص ” ،

.70- فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی ، انجمن حسابداری ایران. شماره 5 ، صص 85

منابع لاتین :

6- Brown & A. Hillegeist & Kin Lo 2009″The effect of earnings surprises on information

asymmetry”, Accounting and Economics 47,208-225.

7- Cespedes & Gonzalez & A.Molina , 2009 . “Ownership and capital structure in

LatinAmerica” ,Journal of Business Research

8- Douglas O. Cook , Tiang Tang.2010.”Macroeconomic conditions and capital structure

adjustment speed” ,Journal of corporate Finance 16, 73-87.

9- Lambert, R.A 2007. Agency Theory and Management Accounting. Edited by C.S. Chapman,

A.G. Hopwood and M.D. Shields Handbook of Management Accounting Research, Volume 1,

part 2, chapter 8 Netherlands, Elsevier Ltd.

10- Meigs,Walter B., Whitington, O.Ray,pany , Kurt and meigs, Robert F. Principles of Auditings

” printce hall,1989.

11- http://fa.wikipedia.org

12 – http://www.mrfi.ir__




مواد مهم قانون مالیات های مستقیم

قانون مالیات های مستقیم مصوب 31 تیر 1394 شامل 282 ماده می باشد که مطالعه و تسلط بر این مواد برای حسابداران الزامی می باشد ولیکن برای مطالعه خلاصه تر از بین مواد قانون مواد ذیل مهم تر و کاربردی تر می باشد :

ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم در خصوص مالیات بر ارث

ماده ۴۸ قانون مالیات های مستقیم در خصوص حق تمبر ثبت یا افزایش سرمایه

ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم در خصوص مالیات درآمد اجاره

ماده ۵۹ قانون مالیات های مستقیم در خصوص مالیات نقل و انتقال املاک

ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم در خصوص معافیت مالیاتی فعالیت های کشاورزی

ماده ۸۳ قانون مالیات های مستقیم در خصوص درآ»د مشمول مالیات حقوق

ماده ۸۶ قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد ارسال لیست مالیات حقوق پرسنل

ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی

ماده ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم در خصوص حق تمبر وکلا

ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم در خصوص نرخ مالیات اشخاص حقوقی

ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

ماده 116 قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی منحل شده

ماده ۱۱۹ قانون مالیات های مستقیم در خصوص نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی

ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم در خصوص نرخ مالیات اشخاص حقیقی

ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم در خصوص نرخ استهلاک دارایی ها

ماده ۱۵۶ قانون مالیات های مستقیم در خصوص مهلت رسیدگی به اظهارنامه های مالیاتی

ماده ۱۵۷ قانون مالیات های مستقیم در خصوص مرور زمان مالیاتی

ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات های مستقیم در خصوص ارسال گزارشات معاملات فصلی

ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم در خصوص جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر درآمد

ماده ۱۹۳ قانون مالیات های مستقیم در خصوص جریمه عدم ارائه دفاتر قانونی

ماده ۱۹۷ قانون مالیات های مستقیم در خصوص جریمه عدم ارائه لیست حقوق پرسنل

ماده ۱۹۹ قانون مالیات های مستقیم در خصوص جریمه عدم پرداخت مالیات های تکلیفی

ماده ۲۱۰ قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد پرداخت مالیات قطعی شده

ماده ۲۲۷ قانون مالیات های مستقیم در خصوص برگ تشخیص مالیات متمم

ماده ۲۳۸ قانون مالیات های مستقیم در خصوص اعتراض به برگ تشخیص مالیات

ماده ۲۴۷ قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد اعتراض به ارا هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی

ماده ۲۵۱ قانون مالیات های مستقیم در خصوص موعد اعتراض در شورای عالی مالیاتی

ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم در خصوص اعتراض در هیات موضوع ماده 251 مکرر

ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم در خصوص الزام به حسابرسی صورت های مالی

علاوه بر مطالعه قوانین فوق نیز می توانید در خصوص تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی و نیز مالیات های تکلیفی با مراجعه به لینک های ذیل مطالعه فرمایید :

تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی

مالیات های تکلیفی

ترتیب 282 ماده قانون مالیات های مستقیم مشتمل بر 5 باب به شرح ذیل می باشد :

  • باب اول : اشخاص مشمول مالیات
  • مواد ۱ تا ۲
  • باب دوم : مالیات بر دارایی
  • فصل اول : مالیات سالانه املاک مواد مواد ۳ تا ۹ ( به طور کامل حذف شده است )
  • فصل دوم : مالیات مستغلات مسکونی خالی مواد ۱۰ تا ۱۱ ( به طور کامل حذف شده است )
  • فصل سوم : مالیات بر اراضی بایر مواد ۱۲ تا ۱۶ ( به طور کامل حذف شده است )
  • فصل چهارم مالیات بر ارث مواد ۱۷ تا ۴۳
  • فصل پنج : حق تمبر مواد ۴۴ تا ۵۱
  • باب سوم مالیات بر درآمد
  • فصل اول : مالیات بر درآمد املاک مواد ۵۲ تا ۸۰
  • فصل دوم : مالیات بر درآمد کشاورزی ماده ۸۱
  • فصل سوم : مالیات بر درآمد حقوق مواد ۸۲ تا ۹۲
  • فصل چهارم : مالیات بر درآمد مشاغل مواد ۹۳ تا ۱۰۴
  • فصل پنجم : مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی مواد ۱۰۵ تا ۱۱۸
  • فصل هفتم : مالیات بر درآمد اتفاقی مواد ۱۱۹ تا ۱۲۸
  • فصل هشتم : مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف ۱۲۹ تا ۱۳۱
  • باب چهارم : مالیات در مقررات مختلفه
  • فصل اول : معافیت ها مواد ۱۳۲ تا ۱۴۶
  • فصل دوم : هزینه های قابل قبول و استهلاک مواد ۱۴۷ تا ۱۵۱
  • فصل سوم : قرائن و ضرایب مالیاتی مواد ۱۵۲ تا ۱۵۴ ( به طور کامل حذف شده است )
  • فصل چهارم : مقررات عمومی مواد ۱۵۵ تا ۱۷۶
  • فصل پنجم : وظایف مودیان مواد ۱۷۷ تا ۱۸۱
  • فصل ششم : وظایف اشخاص ثالث ۱۸۲ تا ۱۸۸
  • فصل هفتم : تشویقات و جرائم مالیاتی مواد ۱۸۹ تا ۲۰۲
  • فصل هشتم : ابلاغ مواد ۲۰۳ تا ۲۰۹
  • فصل نهم : وصول مالیات مواد ۲۱۰ تا ۲۱۸
  • باب پنجم : سازمان تشخیص و مراجع مالیاتی
  • فصل اول : مراجع تشخیص مالیات و وظایف و اختیارات آنها مواد ۲۱۹ تا ۲۳۵
  • فصل دوم : ترتیب رسیدگی مواد ۲۳۶ تا ۲۴۳
  • فصل سوم : مرجع حل اختلاف مالیاتی مواد ۲۴۴ تا ۲۵۱
  • فصل چهارم : شورای عالی مالیاتی و وظایف و ختیارات آن مواد ۲۵۲ تا ۲۶۰
  • فصل پنجم : هیات عالی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن مواد ۲۶۱ تا ۲۶۲
  • فصل ششم : دادستانی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن مواد ۲۶۳ تا ۲۸۲

ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم

اموال و دارایی هایی که در نتیجه فوت شخص اعـم از فـوت واقعـی یـا فرضـی انتقـال مـی یابـد، به شرح زیر مشمول مالیات است:

۱ -نسبت به سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند(۲) ایـن مـاده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یـا پرداخـت و تحویل به آن ها به نرخ سه درصد

۲-نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم (۵/۱) برابر نرخ های مذکور در تبصره(۱) مـاده (۱۴۳) و ماده(۱۴۳مکرر) این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث

۳ – نسبت به حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده اسـت، بـه نـرخ ده درصد(۱۰%) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث

۴-نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد(۲% ) بهای اعلامی توسط سـازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث

۵ -نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم (۵/۱) برابر نرخهای مذکور در ماده (۵۹) این قانون به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث

۶ -نسبت به اموال و داراییهای متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده است بـه نـرخ ده درصـد (۱۰%) ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته اسـت . در صـورت عـدم شـمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث

ماده ۴۸ قانون مالیات های مستقیم

سهام و سهم الشرکه کلیه شرکت های ایرانی موضوع قانون تجارت به استثنای شرکت های تعاونی براساس ارزش اسمی سهام یا سهم الشرکه به قرار نیم در هزار۱ مشمول حق تمبر خواهد بود. کسور صد (۱۰۰) ریال هم صد (۱۰۰) ریال محسوب می شود.

تبصره – حق تمبر سهام و سهم الشرکه شرکت ها باید ظرف دو ماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت و در مورد افزایش سرمایه و سهام اضافی از تاریخ ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت ها از طریق ابطال تمبر پرداخت شود. افزایش سرمایه در مورد شرکتهایی که قبلاً سرمایه خود را کاهش داده اند تا میزانی که حق تمبر آن پرداخت شده است، مشمول حق تمبر مجدد نخواهد بود.

ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم

درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می گردد عبارت است از کل مالالاجاره، اعم از نقدی و غیر نقدی، پس از کسر بیست و پنج درصد (۲۵%) بابت هزینه ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره. درآمد مشمول مالیات در مورد اجـاره دسـت اول امـلاک مـورد وقـف یـا حـبس بـر اسـاس ایـن مـاده محاسـبه خواهد شد. در رهن تصرف، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود. هرگاه موجر مالک نباشد، درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه التفاوت اجاره دریـافتی و پرداختـی بابـت ملک مورد اجاره. حکم این ماده در مورد خانه های سازمانی متعلق به اشخاص حقوقی در صورتی که مالیات آنها طبق دفاتر قانونی تشخیص شود جاری نخواهد بود.

نحوه محاسبه مالیات بر اجاره

ماده ۵۹ قانون مالیات های مستقیم

نقل و انتقال قطعی املاک به مأخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد (۵%) و همچنین انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد (۲%) در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات میباشد.

ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم

درآمد حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف می باشد.

ماده ۸۳ قانون مالیات های مستقیم

درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و یا غیرمستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون.

تبصره- درآمد غیر نقدی مشمول مالیات حقوق به شرح زیر تقویم و محاسبه می شود:

الف – مسکن با اثاثیه معادل بیست و پنج درصد (۲۵ (%و بدون اثاثیه بیست درصد(۲۰%) حقوق و مزایای مستمرنقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ این قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می شود.

ب – اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ده درصد(۱۰% ) و بدون راننده معادل پنج درصد(۵ %) حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده (۹۱) این قانون) در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می شود.

ج – سایر مزایای غیر نقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق.

ماده ۸۶ قانون مالیات های مستقیم

پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف اند مالیات متعلق را طبق مقررات ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت کنندگان ۳ ماده(۸۵) این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه های بعد فقط تغییرات را صورت دهند.

تبصره- پرداخت هایی که کارفرمایان به اشخاص حقیقی غیر از کارکنان خود که مشمول پرداخت کسورات بازنشستگی یا بیمه نمی باشند، با عنوان حق المشاوره، حق حضور در جلسات، حق التدریس، حق التحقیق و حق پژوهش پرداخت میکنند، بدون رعایت معافیت موضوع ماده(۸۴) این قانون مشمول مالیات مقطوع به نرخ ده درصد(۱۰%) می باشد.کارفرمایان موظفند درموقع پرداخت یا تخصیص، مالیات متعلقه را کسر و ظرف مدت تعیین شده در ماده(۸۶) این قانون با اعلام مشخصات دریافتکنندگان مطابق فرم نمونه اعلامشده توسط سازمان امور مالیاتی کشور به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند و درصورت تخلف، مسؤول پرداخت مالیات و جریمه های متعلق خواهند بود.

نحوه محاسبه مالیات حقوق

ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم

مؤدیان موضوع این فصل این قانون مکلف اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت های شغلی خـود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه ای که وسیله سـازمان امـور مالیـاتی کشـور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را بـه نرخ مذکور در ماده (۱۳۱) این قانون پرداخت نمایند.

تبصره- سازمان امور مالیاتی کشور می تواند برخی از مشاغل یا گروه هایی از آنان را که میزان فـروش کـالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون باشد از انجام بخشـی از تکـالیف از قبیـل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مؤدیان مذکور را به صـورت مقطوع تعیین و وصول نماید. در مواردی که مؤدی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشـتغال داشـته باشـد مالیـات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می شود. حکم این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامه های مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.

ماده ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم

وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می کنند مکلفند در وکالتنامه هـای خـود رقم حق الوکاله ها را قید نمایند و معادلپنج درصد (۵ %) آن بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالـت نامـه تمبـر الصـاق و ابطال نمایند که در هر حال مبلغ تمبر حسب مورد نباید کمتر از میزان مقرر در زیر باشد:

الف – در دعاوی و اموری که خواسته آن ها مالی است پنج درصد (۵ %) حق الوکاله مقرر در تعرفه برای هر مرحله.

ب – در مواردی که موضوع وکالت مالی نباشد یا تعیین بهای خواسته قانونـاً لازم نیسـت و همچنـین در دعـاوی کیفری که تعیین حق الوکاله به نظردادگاه است پنج درصد (۵ % ) حداقل حق الوکاله مقرر در آیین نامه حق الوکاله برای هرمرحله.

ج – در دعاوی کیفری نسبت به مورد ادعای خصوصی که مالی باشد برطبق مفاد حکم بند ( الف ) این ماده.

د – در مورد دعاوی و اختلافات مالی که در مراجع اختصاصی غیرقضایی رسیدگی و حل و فصـل می شـود و بـرای حق الوکاله آن ها تعرفه خاصی مقرر نشده است از قبیل اختلافات مالیاتی و عوارض توسعه معابر شـهرداری و نظـایر آن هـا میزان حقالوکاله صرفاً از لحاظ مالیاتی به شرح زیر:

تـا ده میلیـون (۱۰،۰۰۰،۰۰۰) ریـال مابـه الاخـتلاف، پـنج درصـد(۵%) ؛ تـا سـی میلیـون (۳۰،۰۰۰،۰۰۰) ریـال مابه الاختلاف، چهار درصد (۴%) نسبت به مازاد ده میلیون (۱۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال. از سی میلیـون (۳۰،۰۰۰،۰۰۰) ریـال مابه الاختلاف به بالا سه درصد (۳%) نسبت به مازاد سی میلیون (۳۰،۰۰۰،۰۰۰ ) ریال منظـور مـی شـود و معـادل پـنج درصد (۵ (%آن تمبر باطل خواهد شد. مفاد این بند درباره اشخاصی که وکالتاً در مراجع مذکور در این بند اقدام می نمایند(ولو اینکه وکیـل دادگسـتری نباشند) نیز جاری است، جز در مورد کارمندان مؤدی یا پدر- مادر- برادر- خواهر- پسر- دختر – نواده و همسر مؤدی.

تبصره ۱ – در هر مورد که طبق مفاد این ماده عمل نشده باشد وکالت وکیل با رعایت مقررات قانون آیین دادرسی مدنی در هیچیک از دادگاه ها و مراجع مزبور قابـل قبـول نخواهـد بـود مگـر در مـورد وکالـت هـای مرجوعـه از طـر ف وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و شرکت های دولتی و شهرداری ها و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری ها که محتاج بـه ابطال تمبر روی وکالتنامه نمیباشند.

تبصره ۲– وزارتخانه ها و مؤسسات دولتـی و شـرکت هـای دولتـی و شـهرداری ها و مؤسسـات وابسـته بـه دولـت و شهرداری ها مکلف اند از وجوهی که بابت حق الوکاله به وکـلا پرداخـت مـی کننـد پـنج درصـد (۵ %) آن را کسـر و بابـت علی الحساب مالیاتی وکیل تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی محل پرداخت نمایند.

تبصره ۳ – در صورتی که پس از ابطال تمبر تعقیب دعوی به وکیل دیگری واگذار شود وکیل جدید مکلف به ابطال تمبر روی وکالتنامه مربوط نخواهد بود.

تبصره ۴ – در مواردی که دادگاهها حق الوکاله یا خسارت حقالوکاله را بیشتر یا کمتر از مبلغی کـه مأخـذ ابطـال تمبر روی وکالتنامه قرار گرفته است تعیین نمایند مدیران دفتر دادگاهها مکلفند میزان مورد حکـم قطعـی را بـه اداره امور مالیاتی مربوط اطلاع دهند تا مابهالتفاوت مورد محاسبه قرار گیرد.

ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم

جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسـر معافیـت هـای مقـرر بـه استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای میباشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵%) خواهندبود.

تبصره ۱- در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تأسیس نشده اند، در صـورتی کـهدارای فعالیت انتفاعی باشند، از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آن ها مالیات به نرخ مقـرر در ایـن مـاده وصول می شود.

تبصره ۲- اشخاص حقوقی خارجی و مؤسسات مقیم خارج از ایران به استثنای مشمولان تبصره (۵ ) ماده (۱۰۹) و ماده (۱۱۳) این قانون از مأخذ کل درآمد مشمول مالیاتی که از بهره بـرداری سـرمایه در ایـران یـا از فعالیـت هـایی کـه مستقیماً یا به وسیله نمایندگی از قبیل شعبه، نماینده، کـارگزار و امثـال آن درایـران انجـام مـی دهنـد یـا از واگـذاری امتیازات و سایر حقوق خود، انتقال دانش فنی، دادن تعلیمات، کمک های فنی یا واگذاری فیلم های سـینمایی از ایـران تحصیل می کنند به نرخ مذکور در این ماده مشمول مالیات خواهند بود. نمایندگان اشخاص و مؤسسات مذکور در ایران نسبت به درآمدهایی که به هرعنوان به حساب خود تحصیل می کنند طبق مقررات مربوط به این قانون مشمول مالیات می باشند.

تبصره ۳ – در موقع احتساب مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی اعم از ایرانـی یـا خـارجی، مالیـات هـایی کـه قـبلاً پرداخت شده است با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شد و اضافه پرداختی از این بابت قابل استرداد است.

تبصره ۴ – اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی نسـبت بـه سـود سـهام یـا سـهام الشـرکه دریـافتی از شـرکت هـای سرمایه پذیر مشمول مالیات دیگری نخواهند بود.

تبصره ۵ – در مواردی که به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری غیر از مالیات بر درآمـد از مأخـذ درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص پس از کسر وجوه مزبور به نرخ مقرر مربوط محاسـبه خواهد شد.

تبصره ۶ -درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکت ها و اتحادیه های تعاونی متعـارف و شـرکت های تعـاونی سـهامی عـام مشمول بیست وپنج درصد (۲۵%) تخفیف از نرخ موضوع این ماده می باشد.

تبصره۷ -به ازای هر ده درصد (۱۰% ) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسـبت بـه درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آن ها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ های مذکور کاسته می شود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و ارائه اظهارنامه مالیاتی مربـوط بـه سـال جاری در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.

ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم

اشخاص حقوقی مکلف اند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسـناد و مـدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه بـا فهرسـت هویـت شـرکا و سـهام داران و حسـب مـورد میـزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقـوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. پس از تسلیم اولین فهرست مزبـور ، تسـلیم فهرسـت تغییـرات در سنوات بعد کافی خواهد بود. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقوقی خارجی و مؤسسات مقیم خارج از ایران که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نمی باشند تهران است. حکم این ماده در مورد کارخانه داران و اشخاص حقوقی در دوران معافیت نیز جاری خواهد بود.

ماده ۱۱۶ قانون مالیات های مستقیم

مدیران تصفیه مکلف اند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال (تاریخ ثبت انحلال شخص حقوقی در اداره ثبت شرکت ها) اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شخص حقوقی را بر اساس ماده (۱۱۵) این قانون تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

تبصره- مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل می شوند با رعایـت تبصـره (۲) مـاده (۱۱۵) ایـن قانون به نرخ مذکور در ماده (۱۰۵) این قانون محاسبه می گردد.

ماده ۱۱۹ قانون مالیات های مستقیم

درآمد نقدی و یا غیر نقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا هرعنوان دیگر از این قبیل تحصیل می نماید مشمول مالیات اتفاقی به نرخ مقرر در ماده (۱۳۱) این قانون خواهد بود.

ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگان های می باشد به شرح زیر است:

۱ -تا میزان پانصد میلیون (۵۰۰،۰۰۰،۰۰۰ )ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ پانزده درصد (۱۵%)

۲ -نسبت به مازاد پانصد میلیون (۵۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال تا میزان یک میلیارد (۱۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست درصد

۳ -نسبت به مازاد یک میلیارد (۱۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰)ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵%) تبصره- به ازای هر ده درصد (۱۰%) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این مـاده نسـبت بـه درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آن ها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصـد از نرخهـای مـذکور کاسته می شود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیـاتی مربوطـه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.

ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم

آن قسمت از دارایی های استهلاک پذیر که بر اثر به کارگیری یا گذشت زمان یا سایر عوامل و بدون توجه به تغییر قیمت ها ارزش آن تقلیل می یابد و همچنین هزینه های تأسیس، قابل استهلاک بوده و هزینه استهلاک آنهـا جـزء هزینه های قابل قبول مالیاتی تلقی میشود. مقررات مربوط به استهلاک های دارایی های استهلاک پـذیر شـامل جـداول استهلاک ها و چگونگی اجرای آن با رعایت استانداردهای حسابداری توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه مـی شـود و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی میرسد.

ماده ۱۵۶ قانون مالیات های مستقیم

اداره امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه مؤدیان مالیات بر درآمد را در مورد درآمد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نمایـد  در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مؤدی ابلاغ نکند اظهارنامه مؤدی قطعی تلقی می شود.

هرگاه پس از قطعی شدن اظهارنامه مالیاتی یا بعد از رسیدگی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص اعـم از ایـن کـه بـه قطعیت رسیده یا نرسیده باشد معلوم شود مؤدی، درآمد یا فعالیتهای انتفاعی کتمان شدهای داشته و مالیات متعلق به آن نیز مطالبه نشده باشد، فقط مالیات بر درآمد آن فعالیت ها با رعایت ماده (۱۵۷) این قانون قابل مطالبه خواهد بـود . در این حالت و همچنین در مواردی که اظهارنامه مؤدی به علت عدم رسیدگی، قطعی تلقی میگردد اداره امور مالیـاتی بایستی یک نسخه از برگ تشخیص صادره به انضمام گزارش توجیهی مربـوط را ظـرف ده روز از تـاریخ صـدور جهـت رسیدگی به دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال نماید.

ماده ۱۵۷ قانون مالیات های مستقیم

نسبت به مؤدیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه منبع درآمد خودداری نموده اند یا اصولاً طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سر رسید پرداخت مالیات نیستند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات می باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابـل مطالبـه نخواهـد بود، مگر این که ظرف این مدت درآمد مؤدی تعیین و برگ تشخیص مالیات صـادر و حـداکثر ظـرف سـه مـاه پـس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص صادره به مؤدی ابلاغ شود.

تبصره – در مواردی که مالیات به هر علت از غیر مؤدی مطالبه شده باشد پس از تأیید مراتب از طرف هیـأت حـل اختلاف مالیاتی مطالبه مالیات از غیر مؤدی در هر مرحله که باشد کان لم یکن تلقی میگردد و در این صورت اداره امور مالیاتی مکلف است بدون رعایت مرور زمان موضوع این ماده ظرف یکسال از تاریخ صـدور رأی هیـأت مزبـور، مالیـات متعلق را از مؤدی واقعی مطالبه نماید وگرنه مشمول مرور زمان خواهد بود.

ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات های مستقیم

به منظور شفافیت فعالیت های اقتصادی و استقرار نظـام یکپارچـه اطلاعـات مالیـ اتی، پایگـاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مؤدیان مالیاتی شامل مواردی نظیر اطلاعات مالی، پولی و اعتباری، معـاملاتی، سرمای های و ملکی اشخاص حقیقی و حقوقی در سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد می شود. وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، شهرداری ها، مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری هـا، مؤسسـات و نهادهـای عمومی غیردولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشـور و سایر اشخاص حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی که اطلاعات مورد نیاز پایگاه فوق را در اختیار دارند و یا بـه نحـوی موجبات تحصیل درآمد و دارایی برای اشخاص را فراهم می آورند، موظفند اطلاعات به شرح بسـته هـای ذیـل را در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.

الف ـ اطلاعات هویتی:

۱ـ اطلاعات هویتی و مکانی اشخاص حقیقی و حقوقی

۲ـ مجوزهای فعالیت اقتصادی و همچنین مجوزهای مربوط به انجام معاملات تجاری و عقد قراردادها

ب ـ اطلاعات معاملاتی اشخاص:

۱ـ معاملات (خرید و فروش دارایی ها، کالاها و خدمات)

۲ـ تجارت خارجی (واردات و صادرات کالاها و خدمات)

۳ـ قراردادهای مربوط به انجام معاملات و فعالیت های تجاری

۴ـ قراردادهای مربوط به انجام عملیات پیمانکاری و هرگونه خدمات

۵ـ اطلاعات مربوط به خرید و فروش ارز و سکه طلا

۶ـ اطلاعات انواع بیمه نامه های صادره و خسارت های پرداختی

۷ـ بارنامه و صورت وضعیت حمل و نقل بار و مسافر

پ ـ اطلاعات مالی، پولی و اعتباری و سرمایهای اشخاص:

۱ـ جمع گردش سالانه (دوره مالی) نقل و انتقال سهام و سایر اوراق بهادار

۲ـ جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع حساب های بانکی

۳ـ جمع گردش و مانده سالانه (دوره مالی) انواع سپرده ها و سود آن ها

۴ـ تسهیلات بانکی اعم از ارزی و ریالی در قالب کلیه عقود و همچنین کلیـه تعهـدات اعـم از گشـایش اعتبار اسنادی و تنزیل اعتبار اسنادی، ضمانت ها و نظایر آن

ت ـ اطلاعات دارایی ها، اموال و املاک و همچنین نقل و انتقال آن ها

ث ـ سایر اطلاعات فعالیت های اقتصادی که با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیـران به موارد مزبور اضافه خواهد شد.

تبصره۱ -کلیه اشخاص و مراجعی که به نحوی در جریان عملیات مربوط به مالکیت، نگهداری، انتقالات، خدمات بیمه ای و معاملات داراییه ای مذکور می باشند موظفند به ترتیبی که سازمان امـور مالیـاتی کشـور مقـرر مـی دارد اطلاعات مربوط را به آن سازمان ارائه دهند. متخلف از مفاد حکم این تبصره علاوه بر مسؤولیت تضامنی که با مؤدی در پرداخـت مالیـات خواهـد داشـت مشمول جریمه ای معادل یکدوم تا دوبرابر مالیات پرداخت شده خواهدبود.

تبصره۲ -سازمان امور مالیاتی کشور موظف است امکان دسترسی برخط (آنلاین) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بیمه مرکزی، گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان بورس اوراق بهادار، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و همچنین سایر دستگاه های اجرائی را به فهرست بدهکاران مالیاتی فراهم آورد تا استفاده کنندگان مذکور بتوانند بـا حفظ طبقه بندی، اطلاعات دریافتی را در ارائه خدمات به اشخاص بدهکار مالیاتی لحاظ کنند.

تبصره۳ -اشخاص متخلف از حکم این ماده علاوه بر محکومیت به مجازات مقرر در این قانون، مسـؤول جبـران زیان ها و خسارات وارده به دولت خواهند بود.

تبصره۴ –دستگاه های اجرائی که مطابق قانون نیاز به این اطلاعات دارند، مجازند با تصویب هیأت وزیران و حفظ طبقه بندی مربوط، از اطلاعات موجود در پایگاه اطلاعات موضوع این ماده در حد نیاز استفاده کنند.

تبصره۵ -ترتیبات اجرای احکام این ماده و نحوه دسترسی برخط، تعیین حـد آسـتانه (تعیـین حـداقل رقـم اطلاعات)، دریافت و ارسال اطلاعات و مهلت آن با حفظ محرمانه بودن آن از اشخاص مذکور به موجب آیـین نامـه ای است که ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشـور و مشـارکت بانـک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه می شود و بهتصویب وزیران امور اقتصادی و دارایی و دادگستری میرسد.

تبصره۶ -سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است بانک اطلاعـات ثبتـی شـرکتها را طراحـی و سـامانه اطلاعاتی آن را به نحوی ایجاد کند که موجبات دسترسی برخط سازمان امور مالیاتی کشور به سامانه مزبـور فـراهم آید.

تبصره۷ -وزارت راه و شهرسازی موظف است حداکثر شش ماه پس از تصویب این قانون «سامانه ملی امـلاک و اسکان کشور» را ایجاد کند. این سامانه باید به گونه ای طراحی شود که در هر زمان امکان شناسایی برخط مالکـان و ساکنان یا کاربران واحدهای مسکونی، تجاری، خدماتی و اداری و پیگیری نقل و انتقال املاک و مستغلات به صـورت  ۶۴ قانون مالیات رسمی، عادی، وکالتی و غیره را در کلیه نقاط کشور فـراهم سـازد . وزارت راه و شهرسـازی موظـف اسـت امکـان دسترسی برخط به سامانه مذکور را برای سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد کند.

ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم

در کلیه مواردی که مؤدی یا نماینده او که به موجب مقررات این قانون از بابت پرداخت مالیات مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی است چنانچه نسبت به تسلیم آن در موعد مقرر اقدام نکند، مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی معادل سیدرصد(۳۰%) مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون و ده درصد(۱۰%) مالیات متعلق برای سایر مؤدیان میباشد. حکم این ماده درمورد درآمدهای کتمان شده در اظهارنامه های تسلیمی و یا هزینه های غیرواقعی نیز جاری است.

تبصره – سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است تکالیف و وظایف مؤدیان مالیاتی درمورد نحوه تنظیم و مواعد زمانی تسلیم اظهارنامه مالیاتی را از طریق رسانه ملی، روزنامه های کثیرالانتشار و سایر وسایل ارتباط جمعی به اطلاع عموم برساند۱

ماده ۱۹۳ قانون مالیات های مستقیم

نسبت به مؤدیانی که به موجب این قانون و مقررات مربوط به آن مکلف بـه نگهـداری دفـاتر قـانونی هستند درصورت عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر مشمول جریمه ای معـادل بیسـت درصـد (۲۰%) مالیات برای هریک از موارد مذکور خواهند بود.

تبصره- عدم تسلیم اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان در دوره معافیت موجب عدم استفاده از معافیت مقرر در سال مربوط خواهد شد.

ماده ۱۹۷ قانون مالیات های مستقیم

نسبت به اشخاصی که به شرح مقررات این قانون مکلف به تسلیم صورت یا فهرست یا قرارداد یا مشخصات راجع به مؤدی میباشند، در صورتی که از تسلیم آنها در موعد مقرر خودداری و یا بر خلاف واقع تسلیم نمایند، جریمه متعلق در مورد حقوق عبارت خواهد بود از دو درصد (۲ %) حقوق پرداختی و در خصوص پیمانکاری یک درصد(۱%) کل مبلغ قرارداد و در هر حال با مؤدی متضامناً مسئول جبران زیان وارده به دولت خواهند بود.

ماده ۱۹۹ قانون مالیات های مستقیم

هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مؤدیان دیگر است درصورت تخلف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسؤولیت تضامنی که با مؤدی در پرداخت مالیات خواهد داشت، مشمول جریمه ای معادل ده درصد (۱۰%) مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و دو و نیمدرصد(۵/۲%) مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تأخیر از سررسید پرداخت، خواهد بود.

چنانچه مالیات توسط دریافت کننده وجوه پرداخت شود، دراینصورت جریمه دو و نیم درصد(۵/۲%) موضوع این ماده تا تاریخ پرداخت مالیات توسط مؤدی مزبور از مکلفین به کسر و ایصال مالیات، مطالبه و وصول خواهد شد.

ماده ۲۱۰ قانون مالیات های مستقیم

هر گاه مؤدی مالیات قطعی شده خود را ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ برگ قطعی پرداخت ننماید اداره امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می کند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ کلیه بدهی خود را بپردازد یا ترتیب پرداخت آن را به اداره امور مالیاتی بدهد.

تبصره ۱ – در برگ اجرایی باید نوع و مبلغ مالیات، مدارک تشخیص قطعی بدهی، سال مالیاتی، مبلغ پرداخت شده قبلی و جریمه متعلق درج گردد.

تبصره ۲ – آن قسمت از مالیات مورد قبول مؤدی مذکور در اظهارنامه یا ترازنامه تسلیمی به عنوان مالیات قطعی تلقی میشود و از طریق عملیات اجرایی قابل وصول است.

ماده ۲۲۷ قانون مالیات های مستقیم

در مواردی که اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان مؤدی حسب مورد قبول می شود و همچنین پس از تشخیص علی الرأس و صدور برگ تشخیص، چنانچه ثابت شود مؤدی فعالیت هایی داشته است که درآمد آن را کتمان نموده است و یا اداره امور مالیاتی در موقع صدور برگ تشخیص از آن مطلع نبودهاند، مالیات باید با محاسبه درآمد ناشی از فعالیت های مذکور تعیین و مابه التفاوت آن با رعایت مهلت مقرر در ماده (۱۵۷) اینقانون مطالبه شود.

ماده ۲۳۸ قانون مالیات های مستقیم

در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مؤدی ابلاغ میشود، چنانچه مؤدی نسبت به آن معترض باشد می تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ شخصاً یا به وسیله وکیل تام الاختیار خود به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتباً تقاضای رسیدگی مجدد نماید. مسئول مربوط موظف است پس از ثبت درخواست مؤدی در دفتر مربوط و ظرف مهلتی که بیش از سی روز از تاریخ مراجعه نباشد به موضوع رسیدگی و در صورتی که دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده را برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی دانست، آن را رد و مراتب را ظهر برگ تشخیص درج و امضا نماید و در صورتی که دلایل و اسناد و مدارک ابرازی را مؤثر در تعدیل درآمد تشخیص دهد و نظر او مورد قبول مؤدی قرار گیرد، مراتب ظهر برگ تشخیص منعکس و به امضای مسئول مربوط و مؤدی خواهد رسید و هرگاه دلایل و اسناد و مدارک ابرازی مؤدی را برای رد برگ تشخیص یا تعدیل درآمد مؤثر تشخیص ندهد باید مراتب را مستدلاً در ظهر برگ تشخیص منعکس و پرونده امر را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف ارجاع نماید.

ماده ۲۴۷ قانون مالیات های مستقیم

آراء هیأت های حل اختلاف مالیاتی بدوی قطعی و لازم الاجراء است. مگر این که ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی براساس ماده (۲۰۳) این قانون و تبصره های آن به مؤدی، از طرف مأموران مالیاتی مربوط یا مؤدیان مورد اعتراض کتبی قرار گیرد که در این صورت پرونده جهت رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر احاله خواهد شد. رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر قطعی و لازم الاجراء میباشد.

تبصره ۱ -مؤدی مالیاتی مکلف است مقدار مالیات مورد قبول را پرداخت و نسبت به مازاد برآن اعتراض خود را در مدت مقرر تسلیم کند.

تبصره ۲ -نمایندگان عضو هیأت های حل اختلاف مالیاتی نباید قبلاً نسبت به موضوع مطروحه اظهار نظر داشته یا رأی داده باشند.

تبصره ۳ -در صورتی که رأی صادره هیأت بدوی از سوی یکی از طرفین مورد اعتراض تجدیدنظرخواهی قرارگرفته باشد در مرحله تجدیدنظر فقط به ادعای آن طرف رسیدگی و رأی صادر خواهد شد.

تبصره ۴ -آراء قطعی هیأت های حل اختلاف مالیاتی به استثناء مواردی که رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی با عدم اعتراض مؤدی یا مأمور مالیاتی مربوط قطعیت می یابد برابر مقررات ماده (۲۵۱) این قانون قابل شکایت و رسیدگی در شورای عالی مالیاتی خواهد بود.

تبصره ۵ -سازمان امور مالیاتی کشور اجازه دارد شکایت کتبی مؤدیان مالیاتی از آراء هیأت های حل اختلاف مالیاتی صادره تا تاریخ تصویب این ماده که در مهلت قانونی به مرجع مالیاتی ذیربط تسلیم شده است را یک بار به هیأت های حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر به منظور رسیدگی و صدور رأی مقتضی احاله نماید.

تبصره ۶ -در مواردی که شکایت مؤدیان مالیاتی از آراء هیأت های بدوی از طرف هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر رد شود و همچنین شکایت از آراء هیأت های تجدیدنظر از طرف شعب شورای عالی مالیاتی مردود اعلام شود، برای هر مرحله معادل یک درصد (۱%) تفاوت مالیات موضوع رأی مورد شکایت و مالیات ابرازی مؤدی در اظهارنامه تسلیمی، هزینه رسیدگی تعلق می گیرد که مؤدی مکلف به پرداخت آن خواهدبود.

ماده ۲۵۱ قانون مالیات های مستقیم

مؤدی یا اداره امور مالیاتی می توانند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی هیأت حل اختلاف مالیاتی، به استناد عدم رعایت قوانین ومقررات موضوعه یا نقص رسیدگی، با اعلام دلایل کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت و نقض رأی و تجدید رسیدگی را درخواست کنند.

ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم

در مورد مالیات های قطعی موضوع این قانون و مالیات های غیرمستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و به ادعای غیر عادلانه بودن مالیات مستنداً به مدارک و دلایل کافی از طرف مؤدی شکایت و تقاضای رسیدگی ارجاع نماید. تجدید رسیدگی شود وزیر امور اقتصادی و دارایی می تواند پرونده امر را به هیأتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود جهت رأی هیأت به اکثریت آرا قطعی و لازم الاجرا می باشد. حکم این ماده نسبت به عملکرد سنوات ۱۳۶۸ تا تاریخ تصویب این اصلاحیه نیز جاری خواهد بود.

ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم

سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است تا پایان دیماه هر سال نسبت به اعلام آن گروه یا گروه هایی از اشخاص حقیقی و حقوقی که علاوه بر شرکت های موضوع بندهای(الف) و (د) ماده واحده «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی» مصوب سال ۱۳۷۲ براساس نوع و یا حجم فعالیت آن ها ملزم به ارائه صورت های مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران همراه با اظهارنامه مالیاتی و یا حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از مهلت انقضای ارائه اظهارنامه میباشند را از طریق مقتضی (درج در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار و یا سامانه الکترونیکی مربوط) به اطلاع این گروه از اشخاص برساند. علاوه بر آن سازمان یادشده میتواند اشخاص حقیقی و حقوقی معینی را به صورت موردی مشمول حکم این ماده نماید، که در اینصورت موضوع شمول اشخاص یادشده باید با ابلاغ کتبی تا پایان دیماه هر سال به آگاهی آنها برسد. اشخاص حقیقی و حقوقی مزبور که سال مالی آنها بعد از اعلام سازمان یادشده آغاز میشود، مشمول حکم این ماده خواهند بود. در صورت ارائه نکردن گزارش حسابرسی مالی موضوع این ماده در مهلت مقرر، علاوه بر تعلق جریمه معادل بیستدرصد (۲۰%) مالیات متعلق، درآمد مشمول مالیات آنها طبق مقررات این قانون از طریق رسیدگی تعیین خواهد شد.

حد نصاب میزان فروش و دارایی ها جهت الزام به حسابرسی مالی




تسعیر نرخ ارز

به فرایند تبدیل کردن دو واحد پولی به هم تسعیر ارز گفته می‌شود.

لغت تسعیر به معنی نرخ نهادن و قیمت‌گذاری معنا می‌شود.

شرکت‌ها برای تنظیم صورت‌های مالی خود باید ارز دریافتی از مبادلات خارجی را به ریال  تبدیل کنند.

به نرخ تبدیل دو واحد پولی به هم نیز نرخ تسعیر ارز گفته می‌شود.

معامله ارزی در زمان شناخت اولیه باید به واحد پول عملیاتی و بر اساس نرخ ارز در تاریخ معامله ثبت شود.

تعریف معامله ارزی

معامله ارزی معامله‌ای است که بهای آن بر حسب ارز تعیین می‌شود یا مستلزم تسویه به ارز است.

نمونه‌هایی از معاملات ارزی به شرح مندرج در صفحه بعد است:

الف.  خرید یا فروش کالاها و خدماتی که بهای آن بر حسب ارز تعیین می‌شود،

ب .  دریافت یا پرداخت تسهیلات ارزی، یا

ج  .  معاملات مربوط به تحصیل یا فروش داراییها.

تاریخ معامله، تاریخی است که طبق استانداردهای حسابداری، معامله برای اولین بار در آن تاریخ شرایط شناخت را احراز می‌کند.

بنا به ملاحظات عملی، اغلب از نرخی استفاده می‌شود که تقریبی از نرخ واقعی در تاریخ انجام معامله باشد.

برای مثال، کلیه معاملاتی که طی یک هفته یا یک ماه انجام می‌شود براساس نرخ میانگین هفتگی یا ماهانه تسعیر می‌شود.

با این حال، اگر نوسانات نرخ ارز قابل توجه باشد، استفاده از نرخ میانگین برای یک دوره، مناسب نیست.

نحوه گزارشگری معاملات ارزی

در پایان هر دوره گزارشگری:

الف.  اقلام پولی ارزی باید به نرخ ارز در تاریخ ترازنامه تسعیر شود،

ب   اقلام غیر پولی که به بهای تمام شده ارزی اندازه‌گیری شده است باید به نرخ ارز در تاریخ معامله تسعیر شود، و

ج     اقلام غیر پولی که به ارزش منصفانه بر حسب ارز اندازه‌گیری شده است باید به نرخ ارز در تاریخ تعیین ارزش منصفانه تسعیر شود.

تعریف اقلام پولی

ویژگی اصلی اقلام پولی، حق دریافت (یا تعهد پرداخت) مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد می‌باشد. حسابهای دریافتنی و پرداختنی تجاری و سود سهام پرداختنی، نمونه‌هایی از اقلام پولی است. مطالبات و بدهیهایی که به صورت غیرنقدی و برمبنای ارزش منصفانه کالا و خدمات درآینده تسویه می‌شود (مانند پیش‌دریافت بابت فروش کالاهایی که قیمت آن در زمان تحویل مشخص می‌شود) نیز جزء اقلام پولی محسوب می‌گردد. برعکس، ویژگی اصلی اقلام غیر پولی، نبود حق دریافت (یا تعهد پرداخت) مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد می‌باشد. پیش‌پرداخت خرید کالا و خدمات به قیمت ثابت (مانند پیش‌پرداخت اجاره)، سرقفلی، داراییهای نامشهود، موجودیهای مواد و کالا، داراییهای ثابت مشهود و بدهیهایی که از طریق تحویل دارایی غیر پولی تسویه می‌شود، نمونه‌هایی از اقلام غیر پولی است.

در صورت وجود نرخهای متعدد برای یک ارز، از نرخی برای تسعیر استفاده می‌شود که جریانهای نقدی آتی ناشی از معامله یا مانده حساب مربوط، بر حسب آن تسویه می‌شود. اگر تبدیل دو واحد پول به یکدیگر به صورت موقت ممکن نباشد، نرخ مورد استفاده، نرخ اولین تاریخی است که در آن، تبدیل امکان پذیر می‌شود.

شناسایی سود و زیان ناشی از تسعیر نرخ ارز

تفاوتهای‌ ناشی از تسویه‌ یا تسعیر اقلام‌ پولی‌ ارزی‌ واحد تجاری‌ به‌ نرخهایی‌ متفاوت‌ با نرخهای مورد استفاده در شناخت اولیه‌ این‌ اقلام‌ یا در تسعیر این‌ اقلام‌ در صورتهای‌ مالی‌ دوره‌ قبل‌، باید به عنوان‌ درآمد یا هزینه‌ دوره‌ وقوع‌ شناسایی‌ شود مگر در موارد ذیل :

  1. تفاوتهای تسعیر بدهیهای ارزی مربوط به داراییهای واجد شرایط، به شرط رعایت معیارهای مربوط به احتساب مخارج مالی در بهاي تمام شده داراییها طبق استاندارد حسابداری شماره ۱۳ با عنوان ”مخارج تأمین مالی“، باید به بهاي تمام شده آن دارایی منظور شود
  2.  تفاوتهای تسعیر بدهیهای ارزی مربوط به تحصیل و ساخت داراییها، ناشی از کاهش شدید ارزش ریال، در صورت احراز تمام شرایط زیر، تا سقف مبلغ قابل بازیافت، به بهاي تمام شده دارایی مربوط اضافه می‌شود .
  3. تفاوتهای‌ تسعیر داراییها و بدهیهای‌ ارزی‌ شرکتهای‌ دولتی‌ باید در اجرای‌ مفاد ماده‌ ۱۳۶ قانون‌ محاسبات‌ عمومی‌ کشور مصوب‌ شهریور ماه‌ ۱۳۶۶، به‌ حساب‌ اندوخته‌ تسعیر داراییها و بدهیهای‌ ارزی‌ منظور و در صورت بستانکار بودن مانده آن، در سرفصل‌ حقوق‌ صاحبان‌ سرمایه‌ طبقه‌بندی‌ شود.
  4. تفاوتهای تسعیر آن گروه از اقلام پولی که ماهیتاً بخشی از خالص سرمایه‌گذاری واحد تجاری گزارشگر در عملیات خارجی را تشکیل می‌دهد  باید در صورت سود و زیان جامع شناسایی و تا زمان واگذاری سرمایه‌گذاری تحت سرفصل حقوق صاحبان سرمایه در ترازنامه طبقه‌بندی شود. این تفاوتها باید در زمان واگذاری سرمایه‌گذاری، طبق بند ۵۰ به سود (زیان) انباشته منتقل شود.

ثبت حسابداری یک معامله ارزی

به طور مثال فرض کنید شرکت کالایی را در تاریخ 15 شهریور به مبلغ 100 دلار و با سررسید پرداخت 15 آذر خریداری کرده است .

نرخ ارز در تاریخ 15 شهریور 200.000 ریال و در تاریخ 15 آذر 250.000 ریال می باشد .

حال با توجه به مفروضات فوق ثبت های حسابداری مربوطه به شرح ذیل صادر می شود :

در هنگام خرید کالا در تاریخ 15 شهریور

موجودی کالا 20.000.000 بدهکار

حساب های پرداختنی 20.000.000 بستانکار

در هنگام تسویه حساب خرید کالا در 15 آذر

حساب های پرداختنی 20.000.000 بدهکار

زیان ناشی از تسعیر ارز 5.000.000 بدهکار

موجودی نقد و بانک 25.000.000 بستانکار

حال اگر در مثال بالا در 15 آذر قیمت دلار 150.000 می بود می بایست سود حاصل از تسعیر ارز شناسایی می شد و ثبت حسابداری به شکل ذیل صادر می گردید :

حساب های پرداختنی 20.000.000 بدهکار

سود حاصل از تسعیر ارز 5.000.000 بستانکار

موجودی نقد و بانک 15.000.000 بستانکار

بخشنامه های مالیاتی در خصوص تسعیر ارز

بخشنامه 200/96/87

موضوع : معافیت سود تفاوت نرخ ارز ناشی از تسعیر ارز حاصل از صادرات

شماره:87/96/200

تاریخ: 07/06/1396

 پیرو بخشنامه شماره 17/96/200 مورخ 13/02/1396 و باتوجه به بند ب ماده 45 قانون احکام دائمی برنامه­های توسعه کشور مصوب 10/11/1395 مبنی بر اینکه سود تفاوت نرخ ارز ناشی از تسعیر ارز حاصل از صادرات از هرگونه مالیات معاف است، بنابراین از تاریخ 01/01/1396(حسب حکم مندرج در ماده 73 قانون فوق) بند 1 قسمت نکات قابل توجه در رسیدگی مالیاتی دستورالعمل شماره 524/93/200 مورخ 22/06/1393 به شرح زیر اصلاح می­گردد:

” سود حاصل از تسعیر ارز به استثنای سود تفاوت نرخ ارز ناشی از تسعیر ارز حاصل از صادرات صرفنظر از منشاء تحصیل آن مشمول مالیات خواهد بود. بدیهی است زیان تسعیر ارز حاصل از صادرات نیز با توجه به ماده 105 و تبصره 2 ماده 147 قانون مالیاتهای مستقیم قابل قبول نخواهد بود. “

دستورالعمل 200/93/524

موضوع : تسعیر ارز

شماره: 524/93/200

تاریخ:22/6/1393

با توجه به سوالات و ابهامات مطرح شده درخصوص تسعیر ارز در ارتباط با مودیانی که دارای معاملات ارزی یا دارایی و بدهی پولی ارزی می باشند و به منظور وحدت رویه در رسیدگی های مالیاتی، مقرر می دارد موارد به شرح زیر ملحوظ نظر قرارگیرد:

کلیات

بطورکلی تسعیر ارز در دو مقطع زمانی صورت می پذیرد:

1- تاریخ انجام معامله

بهای معاملات ارزی اعم از اقلام پولی و غیر پولی براساس نرخ ارز در تاریخ معامله تسعیر و در حسابها ثبت می شود.

2- تاریخ ترازنامه 

صرفااقلام پولی ارزی باید به نرخ ارز در تاریخ ترازنامه تسعیر شود.

چنانچه نرخ ارز اقلام پولی در فاصله تاریخ انجام معامله تا تاریخ تسویه معامله و یا تا پایان دوره مالی متفاوت باشد، در این صورت تفاوت نرخ ارز در تاریخ تسویه و یا در تاریخ ترازنامه
حسب مورد ، با نرخ قبلی اعمال شده در حسابها، به عنوان سود (زیان) تسعیر ارز شناسایی می شود.

اقلام پولی 

در واقع اقلامی هستندکه قرار است به مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد دریافت یا پرداخت شوند.ویژگی اصلی اقلام پولی،حق دریافت )یاتعهدپرداخت (مبلغ ثابت یاقابل تعیینی از وجه نقد میباشد .

نمونه ای از اقلام پولی ،در ترازنامه نمونه سازمان امور مالیاتی کشورکه به همراه اظهارنامه اشخاص حقوقی و یا اشخاص حقیقی موضوع بند ( الف) ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم در اختیار مودیان محترم مالیاتی قرار گرفته است و یا در صورتهای مالی اساسی(ترازنامه) مطابق استاندارد شماره (1) حسابداری ایران عنوان شده اند،عبارتند از:

– موجودی نقد و بانک

– حسابها و اسناد دریافتنی و پرداختنی تجاری

– سایر حسابها و اسناد دریافتنی و پرداختنی تجاری

– تسهیلات مالی دریافتی/ پرداختی

– سود سهام پرداختنی( صرفا اشخاص حقوقی)

– پیش دریافتها ( صرفاپیش دریافت بابت فروش کالاهایی که قیمت آن درزمان تحویل مشخص میشود)

– جاری شرکا و سهامداران

لازم به توضیح است، اشاره به موارد فوق به صورت نمونه بوده و ممکن است اقلام پولی دیگری و تحت عناوین دیگر درصورتهای مالی مودی محترم وجود داشته باشد.

در مقابل اقلام غیر پولی اقلامی هستند که ویژگی اصلی آنها،نبودحق دریافت)یاتعهدپرداخت( مبلغ ثابت یاقابل تعیینی ازوجه نقدمیباشد. پیش پرداخت خریدکالاوخدمات به قیمت ثابت (مانندپیش پرداخت اجاره)،سرقفلی،داراییهای نامشهود،موجودیهای موادوکالا، داراییهای ثابت مشهودوبدهیهایی که ازطریق تحویل دارایی غیرپولی تسویه میشود، نمونه هایی ازاقلام غیرپولی است.

مطابق بند 29 استاندارد حسابداری شماره 16 ،تفاوتهای تسعیر بدهیهای ارزی مربوط به داراییهای واجد شرایط، به شرط رعایت معیارهای مربوط به احتساب مخارج مالی در بهای تمام شده داراییها طبق استاندارد حسابداری شماره 13 با عنوان ”مخارج تأمین مالی“، باید به بهای تمام شده آن دارایی منظور شود.همچنین تفاوتهای تسعیر بدهیهای ارزی مربوط به تحصیل و ساخت داراییها، ناشی از کاهش شدید ارزش ریال، در صورت احراز تمام شرایط زیر، تا سقف مبلغ قابل بازیافت، به بهای تمام شده دارایی مربوط اضافه میشود:

الف.کاهش ارزش ریال نسبت به تاریخ شروع کاهش ارزش، حداقل 20 درصد باشد.

ب .در مقابل بدهی حفاظی وجود نداشته باشد.

در ضمن در صورت برگشت شدید کاهش ارزش ریال (حداقل 20 درصد)، سود ناشی از تسعیر بدهیهای مزبور تا سقف زیانهای تسعیری که قبلا به بهای تمام شده دارایی منظور شده است متناسب با عمر مفید باقیمانده از بهای تمام شده دارایی کسر میشود.

اتخاذ یک روش یکنواخت

منظور از روش یکنواخت حفظ ویژگی کیفی اطلاعات مالی و مقایسه پذیری آن از طریق همسانی در اندازه گیری و نمایش اثرات معاملات و رویدادهای مالی می باشد.در واقع اقدام به شناسایی یا عدم شناسایی سود(زیان) تسعیر ارز بطور کلی بیانگر رعایت یا عدم رعایت استانداردهای حسابداری بوده و لزوما به معنای نفی روش های یکنواخت نمی باشد.

بدیهی است چنانچه مودی در سنوات گذشته نسبت به شناسایی سود(زیان) تسعیر ارز اقدام ننموده باشد و در سال مورد رسیدگی برای اولین بار اقدام به شناسایی زیان تسعیر ارز بر اساس استانداردها و اصول متداول حسابداری نموده باشد، هزینه مذکور در اجرای بند 24 ماده 148 قانون مالیاتهای مستقیم قابل قبول خواهد بود.

همچنین چنانچه سود تسعیر ارز با توجه به نوع ارز یا نرخهای اعلام شده توسط مراجع مربوط کمتر از واقع ثبت شده باشد باستناد بند 2 و تبصره 2 ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم قابل اضافه نمودن به درآمد مشمول مالیات بوده و لزومی به ارسال به هیات موضوع بند 3 ماده مذکور ندارد. ضمنا عدم شناسایی زیان تسعیر ارز نیز از موارد قابل ارجاع به هیات مذکورنمی باشد.

انواع ارز

در این دستورالعمل ارز توافقی نزد صرافی مجاز ( آزاد) برای اختصار ارز توافقی نامیده می شود. همچنین منظور از نوع ارز، مرجع، مبادله ای و یا توافقی می باشد.

در مواقعی که برای تسعیر ارز، نرخ های متعددی (شامل انواع نرخ های مرجع، مبادله ای و توافقی) وجود داشته باشد، می بایست با ملحوظ نظر داشتن اینکه مودی مالیاتی مطابق مقررات مکلف به تسویه حساب به نرخ مرجع یا نرخمبادله ای می باشد و یا اینکه تکلیفی در این خصوص نداشته و تسویه حساب به نرخ توافقی صورت می پذیرد، ازنرخ های فوق حسب مورد برای تسعیر در تاریخ معامله یا تسعیر مانده اقلام پولی استفاده شود.

      نکات قابل توجه در رسیدگی مالیاتی:

1- سود حاصل از تسعیر ارز به استثنای سود تفاوت نرخ ارز ناشی از تسعیر ارز حاصل از صادرات صرف نظر از منشا تحصیل آن مشمول مالیات خواهدبود.بدیهی است زیان تسعیر ارز حاصل از صادرات نیز با توجه به ماده 105 و تبصره 2 ماده 147 قانون مالیاتهای مستقیم قابل قبول نخواهدبود.

2- درخصوص صادرات

   الف- در مواردیکه مودی ملزم به فروش ارز حاصل از صادرات، به نرخ ارز مرجع به بانک مرکزی باشد، ثبت اولیه معامله ارزی، تسویه طلب ارزی و تسعیرمانده کلیه اقلام پولی ارزی مرتبط با عملیات فروش صادراتی با نرخ ارز مرجع می باشدکه به نرخ تاریخ های مربوط اعمال خواهد شد.

   ب- چنانچه مودی ملزم به فروش ارز حاصل از صادرات در اتاق مبادله ارزی باشد، ثبت اولیه معامله ارزی، تسویه طلب ارزی و تسعیرمانده کلیه اقلام پولی ارزی مرتبط با عملیات فروش صادراتی با نرخ ارز اتاق مبادلات ارزی می باشدکه به نرخ تاریخ های مربوطه اعمال خواهد شد.

   ج- چنانچه مودی الزامی به فروش ارز حاصل از صادرات در اتاق مبادلات ارزی و نیز بانک مرکزی(نرخ ارز مرجع) نداشته باشد، ثبت اولیه معامله ارزی، تسویه طلب ارزی و تسعیرمانده کلیه اقلام پولی ارزی مرتبط با عملیات فروش صادراتی با نرخ ارز توافقی می باشدکه به نرخ تاریخ های مربوطه اعمال خواهد شد.

د- با توجه به ماده 16 قانون امور گمرکی مصوب 22/8/1390 چنانچه ارزش کالای صادراتی مندرج در پروانه های گمرکی با مبلغ ثبت شده در دفاترمتفاوت باشد، در اینصورت نوع ارز مورد استفاده در تعیین بهای کالای صادراتی و شناسایی درآمد حاصل از صادرات فارغ از نوع ارز مورد استفاده توسط گمرک در تعیین ارزش ریالی کالای صادره با توجه به بندهای (الف)، (ب) و (ج) فوق نرخ مرجع، مبادله ای و یا توافقی حسب مورد خواهد بود.

3- درخصوص واردات

       الف- چنانچه ارز مورد نیاز مودی برای واردات توسط بانک مرکزی و به نرخ مرجع تامین شده باشد، ثبت اولیه معامله ارزی ، تسویه بدهی ارزی و نیز تسعیر مانده کلیه اقلام پولی ارزی مرتبط با عملیات واردات با نرخ ارز مرجع می باشدکه به نرخ تاریخ های مربوطه اعمال خواهد شد.

     ب‌- درصورتیکه ارز مورد نیاز مودی برای واردات از اتاق مبادلات ارزی تامین شده باشد، ثبت اولیه معامله ارزی، و تسویه بدهی ارزی و تسعیر مانده کلیه اقلام پولی ارزی مرتبط با عملیات واردات با نرخ ارز اتاق مبادلات ارزی می باشد که به نرخ تاریخ های مربوطه اعمال خواهد شد.

   ج- چنانچه ارز مورد نیاز برای واردات از طریق بانک مرکزی و یا اتاق مبادلات ارزی تامین نشده باشد، ثبت اولیه معامله ارزی، تسویه طلب ارزی و تسعیرمانده کلیه اقلام پولی ارزی مرتبط با عملیات واردات با نرخ ارز توافقی می باشدکه به نرخ تاریخ های مربوطه اعمال خواهد شد.

د – با توجه به ماده 14 قانون امور گمرکی مصوب 22/8/1390چنانچه ارزش کالای وارداتی مندرج در پروانه گمرکی با مبلغ ثبت شده در دفاتر متفاوت باشد، در اینصورت نوع ارز مورد استفاده در تعیین بهای کالای وارداتی فارغ از نوع ارز مورد استفاده توسط گمرک در تعیین ارزش ریالی کالای وارده با توجه به بندهای (الف)، (ب) و (ج) فوق نرخ مرجع، مبادله ای و یا توافقی حسب مورد خواهد بود.

4- درخصوص مطالبات/ بدهی سهامداران( شرکاء)، تسهیلات ارزی

استفاده از هر یک از نرخ های ارز شامل نرخ های ارز مرجع، مبادله ای و توافقی در ثبت اولیه معامله ارزی و تسعیر مانده کلیه اقلام پولی ارزی مربوط به معامله ارزی در تاریخ ترازنامه( نظیر مانده دارایی/ بدهی ارزی درصورت عدم تسویه در همان دوره وقوع)، با ملحوظ نظر داشتن اینکه مودی مالیاتی مطابق مقررات مکلف به تسویه حساب به نرخ ارز مرجع یا مبادله ای است یا تکلیفی در این خصوص نداشته و تسویه حساب به نرخ توافقی می باشد، صورت می پذیرد. همچنین، به هنگام تسویه طلب/بدهی ارزی علاوه بر ملاحظات فوق، مستندات کافی جهت اثبات نوع ارز از طرف مودی ارائه شود.

5- درخصوص خرید و فروش ارز

الف – درخصوص فروش ارز می بایست فاکتور فروش توسط فروشنده صادر و نام و نشانی
کامل خریدار و یا مستندات مربوط به فروش ارز به صرافی های مجاز بانک مرکزی ( فاکتور خرید صرافی ها) و یا سایر مراجع ذیربط ارائه گردد.

ب- درخصوص خرید ارز می بایست کلیه مستندات مربوط از جمله فاکتور خرید ارز از صرافی ها،بانکها و یاسایر مراجع ذیربط ارائه گردد.

برای مطالعه بیشتر در این خصوص به مطلب ذیل مراجعه فرمایید :

استاندارد شانزده حسابداری درخصوص آثار تغییر در نرخ ارز 




تجدید ارزیابی دارایی ها

شرکت‌ها دارایی‌هایی همچون زمین، ساختمان، تجهیزات و تأسیسات را بر طبق الزامات حسابداری در قسمت دارایی‌های غیر جاری(بلندمدت) و به قیمت تمام‌شده خرید ثبت می‌کنند. درنتیجه اگر یک قطعه زمین را در سال ۱۳۷۰ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریداری کرده است و تا زمان حاضر کماکان مالکیت زمین از آن شرکت است، زمین در سال ۱۳۹۷ به قیمت همان ۱۰۰ میلیون ریال در دفاتر ثبت هست. درحالی‌که ارزش روز آن ۱۰۰ میلیارد می‌باشد. حال اگر شرکت مزبور به دنبال اجرای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها از طریق به‌روز کردن قیمت زمین باشد بایستی یس از ارزیابی‌های کارشناسی و اخذ تمامی مجوزها در ترازنامه قیمت زمین را به ۱۰۰ میلیارد ریال افزایش داده و مابه‌التفاوت ۱۰۰ میلیارد ریال و ۱۰۰ میلیون ریال را به‌حساب سرمایه منظور نماید.

تجدید ارزیابی به عملیات و روندی گفته می شود که در جهت شفاف سازی کلیه دارایی های غیرنقدی و مستحلک انجام می گیرد. طبق این قانون اشخاص حقوقی موظفند که بصورت دوره ای و هر 5 سال یک بار تجدید ارزیابی کنند و مبالغ ناشی از تجدید ارزیابی ها را طی سالهای مذکور در دفاتر قانونی به حساب مازاد ناشی از تجدید ارزیابی منظور کنند و همچنین موظفند که صورت های مالی آن سال را نیر منعکس کنند.

انتقاد به روش تجدید ارزیابی دارایی ها :

برخی معتقد هستند تجدیدارزیابی دارایی ها به دلیل عدم رعایت اصل بهای تمام شده تاریخی روشی مناسب جهت انعکاس دارایی ها در صورت های مالی نیست و قابلیت اتکای صورت های مالی را کاهش میدهد.

در استانداردهای حسابداری ایران به شرط رعایت 1-تناوب تجدید ارزیابی2-استفاده از ارزیاب حرفه ای3-انتخاب صحیح دارایی جهت تجدید ارزیابی منعی برای تجدید ارزیابی وجود ندارد.

کدام اقلام تجدید ارزیابی دارایی ها می شوند:

دارایی ها ثابت مشهود-دارایی های نامشهود-دارایی های زیستی مولد و سرمایه گذاری های بلندمدت تجدید ارزیابی می شوند.پس از تجدیدارزیابی استهلاک انباشته قبلی از دفاتر حذف و مبلغ تجدید ارزیابی جایگرین مبلغ دفتری دارایی تجدیدارزیابی شده خواهد شد.

تناوب تجدید ارزیابی دارایی ها :

اگر ارزش منصفانه دارایی تجدید ارزیابی شده تفاوت بااهمیتی با مبلغ دفتری آن داشته باشد ،تجدید ارزیابی بعدی ضرورت دارد.در حال حاضر و باتوجه به استانداردهای حسابداری ایران این ضرورت (تناوب تجدید ارزیابی) بین 5 سال است .

در مورد سرمایه گذاری های بلندمدت این تناوب 1 ساله می باشد.

انتخاب دارایی جهت تجدید ارزیابی:

وقتی یک دارایی(قلم) از یک طبقه را جهت تجدید ارزیابی انتخاب میکنیم کلیه اقلام آن طبقه باید تجدید ارزیابی شوند.به عنوان نمونه ، اگر ساختمان را قصد داریم تجدید ارزیابی کنیم میبایست تمامی ساختمان های متعلق به واحد تجاری را تجدید ارزیابی کرد.

مشخصات ارزیاب:

تجدید ارزیابی باید توسط ارزیابان مستقل و حرفه ای انجام گیرد ولی اگر واحدتجاری خود ارزیاب دارد به شرط تایید ارزیابی ایشان توسط ارزیابان مستقل ارزیابی آن ها بلامانع می باشد.

اولین تجدیدارزیابی:

در اولین نوبت تجدید ارزیابی حالت کلی پیش می آید:

الف-مبلغ تجدید ارزیابی بیشتر از مبلغ دفتری میباشد

ب-مبلغ تجدید ارزیابی کمتر از مبلغ دفتری میباشد

در حالت اول مازاد تجدید ارزیابی به وجود آمده که به عنوان یک درآمدغیرعملیاتی تحقق نیافته در حقوق مالکانه و صورت سودوزیان جامع این مازاد منعکس می شود.

در حالت دوم:کاهش مبلغ دفتری در نتیجه تجدید ارزیابی به عنوان هزینه شناسایی می شود.

آیین‌نامه اجرایی تبصره 1 ماده 149 اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم

آیین‌نامه اجرایی تبصره (1) ماده (149) اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم -مصوب 1394- (تصویب‌نامه شماره 3874/ت52793هـ مورخ 21/1/1395 هیأت وزیران)

وزارت امور اقتصادی و دارایی- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور

هیئت وزیران در جلسه 15/1/1395 به پیشنهاد شماره 192304/19402/200 مورخ 14/10/1394 وزارت امور اقتصادی و دارایی و به استناد تبصره (1) ماده (149) اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم -مصوب 1394-، آیین‌نامه اجرایی تبصره یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه اجرایی تبصره (1) ماده (149) اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم -مصوب 1394-

ماده 1- افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های اشخاص حقوقی با رعایت استانداردهای حسابداری، مشمول پرداخت مالیات بر درآمد نمی‌باشد.

تبصره- منظور از دارایی، دارایی‌هایی است که مطابق استانداردهای حسابداری قابل تجدید ارزیابی است و شامل مواردی از قبیل دارایی‌های ثابت مشهود و نامشهود، سرمایه‌گذاری بلندمدت و دارایی زیستی مولد است.

ماده 2- کاهش مبلغ دفتری یک دارایی در نتیجه تجدید ارزیابی آن به  عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.

ماده 3- هر گاه یک قلم از دارایی‌ها تجدید ارزیابی شود، تجدید ارزیابی تمام اقلام طبقه‌ای که دارایی به آن تعلق دارد، الزامی است.

تبصره 1- یک طبقه از دارایی‌ها را به شرطی می‌توان به طور چرخشی تجدید ارزیابی کرد که تجدید ارزیابی آن طبقه از دارایی‌ها طی یک دوره کوتاه (حداکثر تا پایان دوره مالی بعد) کامل و به روز شود.

تبصره ۲- چنانچه در یک طبقه از دارایی های نامشهود تجدید ارزیابی شده٬ به دليل قابل اتکا نبودن ارزش منصفانه٬ تجدید ارزیابی یک قلم دارایی نامشهود امکانپذیر نباشد٬ آن دارایی باید به بهای تمام شده پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته منعکس شود.

ماده ۴- افزایش مبلغ دفتری یک دارایی در نتيجه تجدید ارزیابی آن٬ مستقيمًا تحت عنوان مازاد تجدید ارزیابی ثبت و در ترازنامه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه طبقه بندی می شود.

ماده ۵- مازاد تجدید ارزیابی منعکس شده در سرفصل حقوق صاحبان سرمایه٬ به استثنای مواردی که نحوه عمل حسابداری آن به موجب قانون مشخص شده است٬ در زمان برکناری یا واگذاری دارایی مربوط یا به موازات استفاده از آن توسط واحد تجاری٬ باید مستقيما به حساب سود (زیان) انباشته منظور شود.

تبصره- در مواردی که مازاد تجدید ارزیابی به موازات استفاده از دارایی توسط واحد تجاری به حساب سود (زیان) انباشته منظور می شود٬ مبلغ مازاد قابل انتقال به حساب سود (زیان) انباشته معادل تفاوت بين استهلاک مبتنی بر مبلغ تجدید ارزیابی و استهلاک مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی آن است. مبلغ مازادی که بدین ترتيب به حساب سود و زیان انباشته منتقل می شود مشمول ماليات بردرآمد نخواهد بود.

ماده ۶- تجدید ارزیابی موضوع این آیين نامه حسب مورد توسط کارشناس رسمی دادگستری با معرفی کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا کارشناس قوه قضایيه معرفی شده توسط مرکز امور مشاوران حقوقی٬ وکلا و کارشناسان قوه قضایيه صورت می گيرد.

تبصره- تجدید ارزیابی دارایيهای موضوع این آیين نامه در مورد شرکتهای دولتی و شرکتهای وابسته به مؤسسات عمومی غيردولتی و شرکتهایی که بيش از پنجاه درصد سهام یا سهم الشرکه آنان مشترکًا یا منفرداً متعلق به اشخاص مذکور یا دولت و نهادهای عمومی غيردولتی باشد طبق نظر کارشناس یا کارشناسان منتخب یا مورد تأیيد مجمع عمومی صاحبان سهام صورت میگيرد.

ماده ۷- هزینه استهلاک دارایی های تجدید ارزیابی شده به نسبت افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی به عنوان هزینه قابل قبول مالياتی تلقی نمی گردد.

ماده ۸- در محاسبه درآمد مشمول ماليات دارایی های تجدید ارزیابی شده در زمان فروش٬ معاوضه یا مسلوب المنفعه شدن٬ مبلغ دفتری دارایی مبتنی بر بهای تمام شده (بدون اعمال تجدید ارزیابی) منظور خواهد شد.

ماده ۹- چنانچه در بين دارایی های تجدید ارزیابی شده٬ دارایی های موضوع فصل اول باب سوم قانون ماليات های مستقيم و سهام یا سهم الشرکه یا حق تقدم سهام و سهم الشرکه شرکت ها وجود داشته باشد٬ دارایی های مذکور در هنگام فروش و یا معاوضه صرفًا مشمول مقررات فصل مذکور و همچنين تبصره (۱) ماده (۱۴۳) و ماده (۱۴۳) مکرر قانون ماليات های مستقيم و تبصره های آن حسب مورد خواهد بود.

ماده ۱۰- افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی٬ پوشش زیان از محل مازاد مذکور٬ انتقال این مازاد به حساب سود و زیان یا اندوخته یا توزیع آن به هر شکل بين صاحبان سرمایه به منزله عدم رعایت استانداردهای حسابداری و همچنين تحقق درآمد در آن سال بوده و مشمول ماليات بردرآمد خواهد بود.

ماده ۱۱- اشخاص حقوقی باید در خصوص دارایی هایی که تجدید ارزیابی شده اند علاوه بر مواردی که طبق استانداردهای حسابداری افشای آن الزامی می باشد موارد زیر را در صورت های مالی و اظهارنامه مالياتی سال مالی تجدید ارزیابی و سال های بعد حسب مورد منعکس نمایند:

الف- هزینه استهلاک دوره به تفکيک بهای تمام شده و تجدید ارزیابی هر یک از دارایی ها

ب- اطلاعات مربوط به فروش٬ معاوضه یا برکناری هر یک از دارایی های تجدید ارزیابی شده

ماده 10 بخشنامه فوق به شرح ذیل اصلاح شده است :

ابلاغ آیین نامه اجرایی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی

هیات وزیران ر جلسه ۱۸ دیماه ۱۳۹۸ خود با پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نسبت به اعمال اصلاحاتی در ماده ۱۴۹ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۹۴ و اضافه نمودن ۴ تبصره به ماده ۱۰ آیین نامه اجرایی آن اقدام نمود.

در این مصوبه که در تاریخ ۲۲ دیماه ابلاغ گردیده است آمده است:

ماده ۱۰ پوشش زیان از محل مازاد تجدید ارزیابی، انتقال این مازاد به حساب سود و زیان یا اندوخته یا توزیع آن به هر شکل بین صاحبان سرمایه، به منطله عدم رعایت استانداردهای حسابداری و همچنین تحقق درآمد در آن سال است و مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.

تبصره ۱ در صورتی که اشخاص حقوقی موضوع تبصره ۱ ماده ۱۴۹ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم ظرف یکسال پس از تجدید ارزیابی (شناسایی و ثبت تجدید ارزیابی در دفاتر قانونی شرکت)، تشریفات قانونی جهت انتقال مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها به حساب سرمایه و نیز ثبت افزایش سرمایه نزد مرجع ثبت شرکتها را انجام دهند، مازاد تجدید ارزیابی که به حساب سرمایه منتقل می شود، با رعایت سایر مقررات مشمول مالیات بر درآمد نخواهد بود.

تبصره ۲ اثر مدت مذکور در قسمت اخیر حکم ماده ۱۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی (تجدید ارزیابی یک بار در هر پنج سال) نسبت به سال آینده است، بنابراین اشخاص حقوقی که با استفاده از مقررات ماده یاد شده نسبت به افزایش سرمایه خود از محل تجدید ارزیابی دارایی ها اقدام کرده اند، تا مدت پنج سال مجاز به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها برای استفاده از این معافیت نخواهند بود.

تبصره ۳ عدم رعایت هر یک از شروط موضوع ماده ۱۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی (افزایش سرمایه و ثبت آن پس از مهلت یک ساله مقرر یا افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها در فواصل کمتر از پنج سال) موجب شمول مالیات نسبت به مازاد تجدید ارزیابی دارایی های مربوط می شود. همچنین در صورت کاهش سرمایه اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی ماده ۱۴ قانون یادشده استفاده کرده اند، مالیات متعلق در سال کاهش، مطالبه و وصول می شود.

تبصره ۴ محدودیت پنج ساله مندرج در ماده ۱۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی صرفا در خصوص تجدید ارزیابی هر طبقه به صورت مجزا از سایر طبقات دارایی ها ملاک عمل است و انجام تجدید ارزیابی سایر طبقات فارغ از تجدید ارزیابی مذکور در طی پنج سال مجاز است.

ب- این تصویب نامه از تاریخ لازم الاجرا شدن ماده ۱۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی لازم الاجرا است.

آیین ‌نامه اجرایی ماده (۱۷) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (۱۰۴) قانون مالیاتهای مستقیم

هیئت وزیران در جلسه مورخ ۹ /۴ /۱۳۹۲ بنا به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌ های امور اقتصادی و دارایی و صنعت، معدن و تجارت و معاونت برنامه‌ ریزی و نظارت راهبردی رییس‌ جمهور و به استناد ماده (۱۷) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (۱۰۴) قانون مالیاتهای مستقیم ـ مصوب ۱۳۹۱ـ تصویب نمود:

ماده ۱ – در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف – بنگاه اقتصادی: واحد اقتصادی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می کند.
ب – دارایی ها: دارایی های ثابت مشهود و نامشهود.
ج – مالیات: مالیات بر درآمد مازاد ناشی از تجدید ارزیابی و حق تمبر حسب مورد، موضوع مواد (۴۸)، (۱۰۵) و (۱۳۱) قانون مالیات های مستقیم و اصلاحات بعدی آن.

ماده ۲ – بنگاه های اقتصادی که طی پنج سال اخیر اقدام به تجدید ارزیابی دارایی های خود ننموده اند، در صورتی که با رعایت مقررات قانونی ومفاد این آیین نامه، دارایی های خود را از تاریخ ۲۵ /۶ /۱۳۹۱ تا ۲۴ /۶ /۱۳۹۶ تجدید ارزیابی نموده و مازاد حاصل از آن را به حساب سرمایه منظور نمایند، از شمول مالیات معاف خواهند بود.

تبصره ۱ – در اجرای این ماده، اشخاص حقوقی ملزم به رعایت مواد (۱۰۶) و (۱۶۱) قانون تجارت می باشند.

تبصره ۲ – دارایی های خریداری شده در طی سال تجدید ارزیابی مشمول تجدید ارزیابی نخواهد شد.

تبصره ۳ – اشخاص حقوقی که تا پایان سال تجدید ارزیابی افزایش سرمایه ناشی از تجدید ارزیابی دارایی های خود را در اداره ثبت شرکتها ثبت ننمایند، موظفند مبالغ ناشی از تجدید ارزیابی داررایی ها را طی سال مذکور در دفاتر قانونی به حساب مازاد ناشی از تجدید ارزیابی منظور و حداکثر تا سه ماه پس از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه سال مالی تجدید ارزیابی، در اداره ثبت شرکتها ثبت و ظرف همین مدت به حساب سرمایه در دفاتر قانونی، طی سال بعد از تجدید ارزیابی منظور نمایند.

مهلت انجام سایر ترتیبات افزایش سرمایه و همچنین ثبت آن در اداره ثبت شرکت­ها و دفاتر قانونی در اشخاص حقوقی که در سال­های ۱۳۹۲ الی ۱۳۹۴ نسبت به تجدید ارزیابی دارایی‌های خود اقدام نموده‌اند، تا پایان سال ۱۳۹۵ تعیین می‌گردد.

تبصره ۴ـ چنانچه مازاد حاصل از تجدید ارزیابی و دارایی ‌ها، قبل از ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکتها و یا دفاتر قانونی حسب مورد و تا انقضای مهلت ثبت افزایش سرمایه در اجرای تبصره (۳) برگشت و نسبت به اصلاح حسابهای مربوط (دارایی‌ ها) در دفاتر قانونی سال انجام تجدید ارزیابی یا سال بعد اقدام شده باشد، مازاد حاصل از تجدید ارزیابی برگشت شده، درآمد محسوب نشده و مشمول مالیات نمی ‌شود.

ماده ۴ – به منظور اصلاح مبنای محاسبه استهلاک دارایی های تجدید ارزیابی شده، هزینه استهلاک دارایی به نسبت مازاد ناشی از تجدید ارزیابی دارایی، به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نخواهد شد.

ماده ۵ – تجدید ارزیابی دارایی ها پس از پایان عمر مفید آنها بر اساس جدول استهلاک موضوع ماده (۱۵۱) قانون مالیاتهای مستقیم بلامانع است.

ماده ۶ – در زمان فروش دارایی های تجدید ارزیابی شده، مبنای محاسبه سود یا زیان حسب مورد ارزش دفتری مبتنی بر بهای تمام شده دارایی می باشد.

تبصره – چنانچه در بین دارایی های بنگاههای اقتصادی که تجدید ارزیابی می شوند، دارایی یا دارایی های موضوع فصل اول باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم و سهام یا سهم الشرکه یا حق تقدم سهام شرکتها وجود داشته باشد، دارایی های مذکور در هنگام نقل و انتقال صرفاً مشمول مقررات ماده (۵۹) و تبصره های (۱) و (۲) ماده (۱۴۳) و ماده (۱۴۳) مکرر قانون یادشده حسب مورد خواهند بود.

ماده ۷ – در صورتی که شخص حقوقی پس از تجدید ارزیابی منحل شود، مأخذ درآمد مشمول مالیات و مالیات آخرین دوره عملیات براساس مقررات ماده (۱۱۵) قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره های آن و همچنین تبصره ماده (۱۱۶) قانون یاد شده تعیین و افزایش سرمایه ناشی از تجدید ارزیابی از حساب سرمایه کسر خواهد شد.

ماده ۸ – تجدید ارزیابی موضوع این آیین نامه و توسط کارشناس رسمی دادگستری صورت می پذیرد.

تبصره- تجدید ارزیابی دارایی های موضوع این آیین نامه در مورد شرکت های دولتی و شرکت های وابسته به مؤسسات غیردولتی و شرکت هایی که بیش از پنجاه درصد سهام یا سهم الشرکه آنان مشترکاً یا منفرداً متعلق به اشخاص مذکور یا دولت و نهادهای عمومی غیردولتی باشد طبق نظر کارشناس یا کارشناسان منتخب یا مورد تأیید مجمع عمومی صاحبان سهام صورت می گیرد.

ماده ۹ – تجدید ارزیابی دارایی ها در اجرای این آیین نامه برای هر دارایی فقط یک بار مجاز است.

ماده۱۰– بنگاه های اقتصادی برای استفاده از معافیت موضوع این آیین نامه باید تأییدیه سازمان حسابرسی یا یکی از مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و یا حسابدار رسمی و درخصوص شرکت­ها و اتحادیه تعاونی روستایی و کشاورزی تأییدیه سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در صورت انجام حسابرسی مالی توسط آن سازمان، را که مستند به گزارش حسابرسی مالی شرکت باشد برای سال تجدید ارزیابی در موارد زیر دریافت و حداکثر تا پایان سال مالی بعد از سال تجدید ارزیابی دارایی به اداره امور مالیاتی ذی ربط ارایه نمایند:
الف- اعلام نظر در مورد عدم تجدید ارزیابی دارایی ها در پنج سال قبل از سال تجدید ارزیابی.
ب- اظهارنظر در مورد صحت مبنای محاسبه استهلاک دارایی
شرکت هایی که سال مالی آنها با سال شمسی مطابقت ندارد نیز مشمول حکم این ماده و تبصره (۲) ماده (۲) می باشند.

تبصره ـ مهلت ارسال تأییدیه ­های مذکور در این ماده برای اشخاص حقوقی که در سال­های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ نسبت به تجدید ارزیابی‌ دارایی‌های خود اقدام نموده‌اند، تا پایان سال ۱۳۹۵ تعیین می‌گردد.

ماده ۱۱– عدم رعایت هر یک از شرایط مذکور در این آیین نامه توسط بنگاه های اقتصادی موجب محرومیت از معافیت مالیاتی موضوع ماده (۱۷) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (۱۰۴) قانون مالیاتهای مستقیم ـ مصوب ۱۳۹۱ـ خواهد بود. در این صورت مالیات متعلق بدون رعایت مواد (۱۵۶) و (۱۵۷) قانون مالیاتهای مستقیم ـ مصوب ۱۳۶۶ـ و اصلاحیه آن ـ مصوب ۱۳۸۰ـ قابل مطالعه و وصول خواهد بود.

ماده ۱۲ – برخورداری بنگاه اقتصادی از معافیت موضوع این آیین نامه مانع استفاده از سایر معافیت های قانونی نخواهد بود.

 




شاخه های رشته حسابداری

شاخه های حسابداری را می توان به نه طبقه بیست نمود :

  1. حسابداری مالی
  2. حسابداری مدیریت
  3. حسابداری صنعتی یا بهای تمام شده
  4. حسابداری دولتی
  5. حسابداری مالیاتی
  6. حسابداری بودجه ای
  7. حسابرسی
  8. حسابداری سیستم ها
  9. حسابداری اجتماعی

حسابداری مالی

در حسابداری مالی هدف ثبت و طبقه بندی تراکنش های مالی یک کسب و کار یا شخص حقوقی است. در این حسابداری تمام صورت های مالی براساس استانداردهای حسابداری یا GAAP نوشته می شود تا تمامی کسب و کارها از یک روند مشخص برای گزارش دهی استفاده نمایند. گفتنی است اغلب این استانداردها برحسب قوانین مالی و حقوقی کشورها تعیین می شود و به همین دلیل استانداردهای حسابداری کشورها با یکدیگر متفاوت است

با توجه به تعریف حسابداری مالی، این گرایش حسابداری عملکرد گذشته را ثبت و به کمک داده های ثبت شده، گزارش دقیقی از عملکرد شرکت در بازه زمانی مشخص در اختیار مدیران قرار می دهد. البته گزارش های تهیه شده توسط حسابدار مالی تنها برای ارائه به مدیران داخلی نیست و گاهی لازم است در اختیار سرمایه گذاران یا موسسات مالی نیز قرار بگیرند.

اغلب از این گزارش ها برای تصمیم گیری در زمینه سرمایه گذاری، ارائه وام یا عقد قرارداد و مواردی از این دست استفاده می شود. به همین دلیل حسابداری مالی را حسابداری گزارشگری نیز می نامند.

حسابداری مالی و یا گزارش شاخه ای است که هدف اصلی آن، تهیه و ارائه اطلاعات مالی در قالب صورتهای مالی اساسی از قبیل ترازنامه ها و صورت‌های سود و زیان می باشد که مورد استفاده داخلی سازمان،سهام‌داران، کارکنان شرکت، سازمان‌های دولتی و ناظران قرار می گیرد.

پیدایش این قبیل گزارشات مالی این امکان را فراهم آورد تا صاحبان سرمایه که به تجارت نمی پرداختند بتوانند در بنگاه های تجاری سرمایه گذاری کرده و باعث رشد و توسعه آنها بشوند.

از دیگر اهداف این شاخه حسابداری می توان به تاثیر آن در برقراری مالیات بر درآمد اشاره کرد.

تعیین مالیات بر درآمد مستلزم محاسبه و شناخت دقیق سود خالص است و از الزامات آن شناختن و نگهداری حسابها و دفاتر منظم و همچنین تهیه صورتهای مالی از قبیل صورت‌های سود و زیان می باشد. بنابراین حسابداری  مالی رکنی اساسی برای دولتها و سایر استفاده کنندگان از قبیل  بانکها، اعتبار دهندگان، بستانکاران ، مشتریان، کارکنان، فروشندگان، سرمایه‌گذاران، کارگزاران بازار سرمایه و مدیران مؤسسه می باشد.

حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت به عنوان یکی از شاخه های حسابداری با دیدی آینده نگر به دنبال راهکاری برای افزایش بازدهی کسب وکار است و از طریق ارائه گزارش های مورد نیاز مدیریت به آن در تصمیم گیری برای بهبود شرکت کمک می کند. به بیان دقیق تر در حسابداری مدیریت، تمرکز بر روی داده هایی است که به مدیریت برای تصمیم گیری در زمینه کسب وکار کمک میکند و نه رعایت اصول و استانداردهای حسابداری.

حسابداری مدیریت شامل بودجه بندی و پیش بینی، تحلیل هزینه ها، تحلیل مالی و بررسی تصمیمات اخذ شده در گذشته است. می توان حسابداری مدیریت را به سه نوع مدیریت استراتژی، مدیریت ریسک و مدیریت عملکرد تقسیم نمود که براساس نیاز مدیریت هرکدام از آنها را می توان به کار برد. اطلاعات جمع آوری شده در این روش برای گزارش گیری عملیات داخلی استفاده می شوند.

یا  مدیریتی  که شاخه ای نوین از حسابداری محسوب می شود به عنوان رشته‌ای خاص در اوایل قرن حاضر شکل گرفت. این شاخه حسابداری بر استفاده مدیران از اطلاعات حسابداری در جهت تصمیم سازی کسب و کار آگاهانه تأکید دارد. این بخش معمولاً محرمانه بوده و توسط مدیران ارشد برای پشتیبانی از تصمیم گیری استفاده می شود. در نتیجه این بخش به جای  ثبت تاریخی وقایع مالی دارای نگاهی به آینده می باشد و  آینده سازمان را تحت تأثیر قرار می دهد. این شاخه به سازمانها این امکان را می‌دهد تا کارکردهای کنترل و مدیریت شان را اندازه گیری و بهتر تجهیز نمایند.

طبق تعریف مؤسسه حسابداران رسمی آمریکا (ای آی سی پی ای) این رشته به گسترش سه حوزه کمک می کند که می توان به موارد زیر اشاره کرد.

مدیریت راهبردی سازمان : ارتقای نقش حسابدار مدیریت به عنوان یک شریک راهبردی.

مدیریت عملکرد سازمان : توسعه عملکرد تصمیم گیری کسب و کار و مدیریت عملکرد و بهره وری.

مدیریت ریسک : استفاده از این شاخه حسابداری در راستای شناسایی و گزارشگری ریسکها و مدیریت آنها در راستای اهداف سازمان

حسابداری صنعتی یا بهای تمام شده

حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری هزینه، به دلیل ماهیت تمرکز بر آینده گزینه ای مناسب برای کمک به روند تصمیم گیری های مربوط به آینده است.

این گرایش حسابداری نوعی حسابداری مدیریتی است که اغلب در صنعت تولید به منظور محاسبه و تحلیل هزینه های تولید و خدمات استفاده می شود. در صنعت تولید هزینه ها و منابع بسیاری وجود دارد که برای رسیدن به بیشترین سود باید به صورت دقیق بررسی و کنترل شوند.

در این نوع حسابداری تمام هزینه های متغیر و ثابت مربوط به تولید تعیین و براساس آنها نقطه سربه سر درآمد و هزینه تعیین می شود. درنتیجه اغلب از اصول حسابداری بهای تمام شده در واحدهای تولیدی برای محاسبه متوسط هزینه تولید محصولات استفاده می شود.

حسابداری دولتی

با توجه به نیاز دولت به افرادی با توانایی مدیریت و تفکیک هزینه ها در سطح کلان، حسابداری دولتی تعریف شد. در این گرایش هدف تربیت و پرورش حسابداری است که می تواند بودجه بندی صحیحی برای اجرای پروژه های عظیم دولتی ارائه دهد.

در اواخر قرن 19 میلادی اندیشه کنترل عمومی بر هزینه های دولت زمینه پیدایش حسابداری دولتی را فراهم آورد.  پیدایش و افزایش بهره گیری از سیستم بودجه، سیستم  متناسبی را مطالبه  می کرد که این جریان به پیدایش حسابداری دولتی به صورت شاخه ای متمایز انجامید. از اهداف و وظایف این شاخه حسابداری می توان به ، ثبت و طبقه‌بندی، تلخیص، تفسیر و گزارش رویدادهای بودجه‌ای و مالی دستگاه‌های اجرایی اشاره نمود که در نهایت از این داده ها در جهت کنترل بودجه ، برنامه ریزی اجرایی و تخصیص منابع به زیرمجموعه های دولت استفاده می شود.

حسابداری مالیاتی

حسابداری مالیاتی که زیر نظر سازمان دارایی است به منظور کنترل فعالیت های شرکت از نظر میزان تطابق با مقررات مالیاتی، تشکیل پرونده مالیاتی، محاسبه دقیق مالیاتی که شرکت باید بپردازد، برنامه ریزی مالیاتی برای کاهش بار مالیاتی شرکت در آینده و ارائه مدارک لازم به هنگام ممیزی تعریف شده است.

فردی که به عنوان حسابدار مالیاتی فعالیت می کند به منظور تضمین دقت کافی در محاسبات اظهارنامه مالیاتی شرکت ها با اشخاص حقیقی و حقوقی سروکار دارد و می بایست با انواع قوانین مالیاتی وضع شده به صورت کامل آشنا باشد.

حسابداری بودجه ای

حسابداری بودجه ای، چگونگی تهیه و تنظیم بودجه با توجه به نتایج فعالیتهای مالی و مقایسه بودجه تنظیم شده (پیش بینی عملیات مالی آینده ) با نتایج واقعی عملیات مالی را مورد بررسی قرار می دهد، در این رشته، روشهای مختلف تهیه بودجه آموزش داده میشود .

حسابرسی

حسابداری فرایند ثبت و تحلیل داده های مالی و درنهایت ارائه آنها در قالب گزارش های مالی است. اما حسابرسی به عنوان زیرشاخه ای از حسابداری کمی متفاوت است و دراصل وظیفه یک حسابرس آنالیز فعالیت های مالی شرکت برای اطمینان از ثبت گزارشات مالی برحسب قوانین و استانداردهای حسابداری است.

حسابرسی را می توان به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم نمود. در حسابرسی خارجی شخصی سومی مسئولیت بررسی صورت های مالی شرکت را برعهده گرفته و آنها را از نظر صحت و مطابقت با قوانین بررسی می کند. در حسابرسی داخلی هدف تعیین وظایف بخش حسابداری و رویه ها و سیاست های لازم برای شرکت است که این مسئولیت برعهده یکی از کارمندان داخلی شرکت قرار می گیرد.

می توان حسابرسی را به سه نوع حسابرسی رعایت(کنترل قوانین و روند کسب وکار از نظر رعایت استانداردهای حسابداری)، حسابرسی صورت های مالی(بررسی صحت صورت های مالی) و حسابرسی عملیات(بررسی روندهای عملیاتی سازمان از نظر بازده عملیاتی و مالی) تقسیم نمود.

حسابداری سیستمها

در این رشته آموزشهای لازم جهت ارائه یک سیستم حسابداری مناسب برای هر موسسه با توجه به نوع فعالیت، کمیت و کیفیت کار و همچنین میزان سرمایه آن موسسه داده می شود. سیستم ارائه شده چگونگی گردش کارها را معین می سازد .

حسابداری اجتماعی

یکی از جدیدترین رشته های حسابداری است که جهت اندازه گیری هزینه ها و فایده اجتماعی آنها که قبلا غیر قابل اندازه گیری به حساب می آمد مورد استفاده قرار می گیرد. یک نمونه از موارد استفاده این رشته را میتوان اندازه گیری الگوی ترافیک بخشهای پر جمعیت یک کشور نام برد که دولت می تواند با استفاده از آن، موثرترین شیوه استفاده از منابع حمل و نقل را جهت تسهیل کار تجارت و تامین محیط زیست مناسب برای ساکنین منطقه ایجاد نماید .




نحوه محاسبه مالیات بر حقوق سال 1400

برای سال 1400 نرخ مالیات بر حقوق مطابق بند 4 تبصره 12 بودجه سال 1400 به شرح ذیل می باشد .

جدول مالیات حقوق سالیانه 1400

همان طور که مشاهده می شود مبالغ به صورت سالانه اعلام شده و از آنجا که محاسبه مالیات حقوق را به صورت ماهانه انجام می دهیم می بایست ارقام جدول فوق را تقسیم بر دوازده نموده تا ارقام تبدیل به ماهانه شوند .

جدول مالیات حقوق سال 1400

همان طور که از متن بخشنامه و جدول درآمد مشمول ماهانه مشخص است مبالغ کمتر از 40.000.000 ریال معاف از مالیات بوده و برای مبالغ بالاتر به صورت پلکانی نرخ مالیات افرایش می یابد .

برای محاسبه مالیات حقوق سال 1400 مطابق جدول پلکانی به صورت زیر عمل می شود :

نحوه محاسبه مالیات حقوق سال 1400

مبالغ در پله اول جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 40.000.000 تا 80.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغی که بیش از 40.000.000 ریال در ماه می باشد مبلغ حقوق و مزایا را از 40.000.000 ریال کم کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم .

مالیات = ۱۰% * (40.000.000 – مبلغ حقوق و مزایا )

به طور مثال برای حقوق 50.000.000 ریال مالیات بدین شکل محاسبه می گردد.

1.000.000= ۱۰%*(50.000.000-40.000.000)

مبالغ در پله دوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 80.000.000 تا 120.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله دوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 80.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه اول را نیز محاسبه نماییم پس در نتیجه 80.000.000 ریال را منهای 40.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب و در انتها جمع دو مورد را محاسبه کرده که برابر است با مالیات بر حقوق

مالیات = ۱۰% * (40.000.000 – 80.000.000) + ۱۵%( 80.000.000 – حقوق و مزایا)

به طور مثال اگر ملغ حقوق 90.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد مبلغ مالیات بدین شکل محاسبه می گردد :

5.500.000=%۱۰*( 40.000.000- 80.000.000 )+ ۱۵%*(80.000.000 – 90.000.000)

مبالغ در پله سوم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 120.000.000 تا 180.000.000ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله سوم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 120.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۲۰ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از سه طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای 120.000.000 ریال

همانطور که توضیح داده شد برای محاسبه مالیات طبقه اول 80.000.000 را منهای 40.000.000 کرده و حاصل را در ۱۰ درصد ضرب می نماییم و برای محاسبه مالیات طبقه دوم 120.000.000 را منهای 80.000.000 کرده و حاصل را در ۱۵ درصد ضرب می نماییم .

مبالغ در پله چهارم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 180.000.000 تا 240.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله چهارم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 180.000.000 ریال نموده و حاصل را در ۲۵ درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های سوم و دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از چهار طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای 180.000.000 ریال

مبالغ در پله پنجم جدول مالیات حقوق

مبالغ مابین 240.000.000 تا 320.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله پنجم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 240.000.000 ریال نموده و حاصل را در 30 درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های چهارم و سوم و دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از چهار طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای 240.000.000 ریال

مبالغ در پله ششم جدول مالیات حقوق

مبالغ بیش از 320.000.000 ریال در این طبقه قرار دارند .

برای مبالغ در پله پنجم ابتدا مبلغ حقوق را منهای 320.000.000 ریال نموده و حاصل را در 35 درصد ضرب نموده و سپس می بایست مالیات طبقه های پنجم و چهارم و سوم و دوم و اول را محاسبه نماییم جمع بدست آمده از چهار طبقه برابر است با مالیات حقوق بر مبالغ بالای 320.000.000 ریال

جدول محاسبه مالیات حقوق سال 1400

از آنجا که مبلغ کف و سقف هر پله و نرخ آن مشخص می باشد برای سرعت بخشیدن و سهولت در محاسبه مالیات و اجتناب از محاسبه مبالغ طبقه های پایین تر از جدول ذیل استفاده می نماییم .

جدول محاسبه مالیات حقوق سال 1400

برای بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل حسابداری ، بیمه تامین تجتماعی و مالیات می توانید به گروه کافه حسابدار در WhatsApp ملحق شوید .

گروه کافه حسابدار در WhatsApp 

همچنین در صورت نیاز به مشاوره تلفنی می توانید از خطوط رایتل با شماره 3873434 تماس حاصل فرمایید .




نسبت های مالی

هدف از تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

صورتهای مالی نشان دهنده اطلاعات خام در زمینه دارایی ها ، بدهی ها و ارزش ویژه شرکت در ترازنامه و درامد و هزینه ها در گزارش سود و زیان میباشد که بدون تجزیه و تحلیل صحیح و استفاده از نسبت های مالی ممکن است این اطلاعات نتایج گمراه کننده ای را در پی داشته باشد

استفاده کنندگان تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

معمولا اعتبار دهندگان  و سرمایه گذاران به منظور تعیین موقعیت اعتباری و توان بالقوه درآمد سازی و سود َآوری شرکت صورتهای مالی شرکتها را تجزیه و تحلیل می نمایند

انواع نسبت های مالی

  • نسبت های نقدینگی
  • نسبت های فعالیت
  • نسبت های سرمایه گذاری یا اهرمی
  • نسبت های سودآوری

نسبت های نقدینگی

نقدینگی عبارت است از توانایی شرکت در تبدیل دارایی های غیر نقدی به وجه نقد  و یا تحصیل وجه نقد به منظور پاسخگویی به تعهدات جاری .

نقدینگی اصولا معقوله ای کوتاه مدت میباشد و از لحاظ دوره زمانی مدتی برابر و یا کمتر از یکسال را شامل میشود .

این نسبت ها توانایی در پرداخت بدهی های کوتاه مدت را نشان میدهد .

نسبت های نقدینگی به شرح ذیل میباشد :

  • نسبت جاری
  • نسبت آنی
  • سرمایه در گردش
  • فرجه تدافعی
  • نسبت گردش نقدی

نسبت جاری :

نسبت جاری برابر است با حاصل تقسیم دارایی جاری به بدهی جاری

نسبت جاری نشان دهنده توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی های جاری از محل دارایی های جاری میباشد .

شرکتها با فروش دارایی های ثابت و یا اتخاذ روش fifo  در شرایط تورمی میتوانند نسبت جاری خود را بهبود بخشند.

نسبت جاری هر چه بزرگتر باشد شرکت در پرداخت بدهی های جاری مشکل کمتری خواهد داشت .

از نظر اعتبار دهندگان نسبت جاری می باست 2 یا بیش از آن باشد .

نسبت آنی :

نسبت آنی برابر است با حاصل تقسیم نقد ترین دارایی جاری بر بدهی های جاری

منظور از نقدترین دارایی جاری وجوه نقد ، اوراق بهادار قابل فروش و حسابهای دریافتنی میباشد .

موجودی کالا در محاسبه نسبت آنی ملحوظ نمی گردد زیرا تبدیل آن به وجه نقد زمان بر است .

پیش پرداخت ها نیز در محاسبه نسبت آنی در نظر گرفته نمیشوند زیرا اصولا قابل تبدیل به وجه نقد نیستند.

نسبت آنی انعکاس دقیق تری از نقدینگی شرکت میباشد.

از نظر اعتبار دهندگان نسبت آنی می باست 1 یا بیش از آن باشد .

سرمایه در گردش :

سرمایه در گردش برابر است با مابه تفاوت دارایی های جاری با بدهی های جاری

درواقع سرمایه در گردش حاشیه اطمینان و ایمنی برای اعتبار دهندگان بابت وصول مطالباتشان میباشد .

فرجه تدافعی :

فرجه تدافعی برابر است با  حاصل جمع موجودی نقدی ، سرمایه گذاری های کوتاه مدت و حسابهای دریافتنی تقسیم بر برآورد هزینه های نقدی روزانه

فرجه تدافعی نشان میدهد که موجودی نقدی با آنچه که در کوتاه مدت انتظار میرود تا وصول شود جمعا تکافوی چند روز از هزینه را خواهد کرد .

نسبت گردش نقدی :

نسبت گردش نقدی برابر است با گردش نقدی حاصل از عملیات تقسیم بر بدهی های جاری

نسبت گردش نقدی به منظور رفع ایرادهای مربوط به نسبت جاری و نسبت آنی مورد استفاده قرار میگیرد .

در این نسبت منظور از گردش نقدی تفاضل دریافت های و پرداخت های نقدی میباشد .

چنانچه این نسبت بیش 4/0  باشد مطلوب است.

نسبتهای فعالیت

نسبت های فعالیت را نسبتهای گردش دارایی ها نیز می نامند زیرا نشاندهنده نحوه بکارگیری دارایی ها در ایجاد درآمد و سود برای شرکت میباشد .

هرچه نسبت فعالیت بالاتر باشد معرف کارایی بالاتر در مدیریت دارایی های شرکت است .

نسبتهای فعالیت به شرح زیر میباشد :

  • نسبت گردش حسابهای دریافتنی
  • نسبت دوره وصول مطالبات
  • نسبت گردش موجودی ها
  • میانگین سنی موجودی ها
  • نسبت گردش کل دارایی ها
  • نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش
  • نسبت گردش سرمایه جاری
  • دوره واریز بستانکاران

نسبت گردش حسابهای دریافتنی:

نسبت گردش حسابهای دریافتنی برابر است حاصل تقسیم مبلغ فروش نسیه به میانگین حسابهای دریافتنی

همچنین میانگین حسابهای دریافتنی برابر است با مانده حسابهای دریافتنی اول دوره به علاوه مانده حسابهای دریافتنی پایان دوره تقسیم بر 2

نسبت گردش حسابهای دریافتنی نشان دهنده تعداد دفعات وصول حسابهای دریافتنی طی سال می باشد.

نسبت گردش حسابهای دریافتنی هرچه بالاتر باشد مطلوب تر است چرا که به معنی وصول سریع تر مطالبات از مشتریان میباشد

نسبت دوره وصول مطالبات :

نسبت دوره وصول مطالبات برابر است با حساب ای دریافتنی تقسیم بر متوسط فروش نسیه روزانه

متوسط فروش روزانه نیز برابر است با فروش نسیه سالانه تقسیم بر 365

این نسبت نشان میدهد که تقریبا چند روز طول میکشد تا فروش نسیه وصول شود

نسبت گردش موجودی ها :

نسبت گردش موجودی ها برابر است با حاصل تقسیم بهای تمام شده کالای فروش رفته به میانگین موجودی کالا

میانگین موجودی کالا برابر است با موجودی اول دوره به علاوه موجودی پایان دوره تقسیم بر 2

با استفاده از نسبت گردش موجودی گردش موجودی کالای شرکت یعنی تعداد دفعاتی که شرکت در سال موجودی کالای خود را می فروشد محاسبه می شود .

میانگین سنی موجودی ها :

میانگین سنی موجودی ها برابر است با حاصل تقسیم 365 بر نسبت گردش موجودی ها

میانگین سنی موجودی ها نشان دهنده تعداد روزهایی است که طول میکشد تا کالای خریداری و یا ساخته شده به فروش برسد

نسبت گردش کل دارایی ها :

نسبت گردش کل دارایی ها برابر است با حاصل تقسیم فروش خالص شرکت به میانگین کل دارایی ها

نسبت گردش کل دارایی ها نشان دهنده این است که به ازای هر ریال دارایی چند ریال فروش انجام شده است .

هنگامی که شرکت به ظرفیت تولیدی خود برسد این نست به حداکثر می رسد .

کاهش نسبت گردش کل دارایی ها احتمالاً نشان دهنده کاهش حجم فعالیت شرکت می باشد .

نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش

نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش  برابر است با موجودی کالا تقسیم بر سرمایه در  گردش

سرمایه در گردش در فرمول بالا عبارت است از دارایی جاری منهای بدهی جاری

نسبت موجودی ها به سرمایه در گردش میبایست کمتر از 100 درصد باشد در غیر این صورت افزایش حجم کالا متناسب با وضع مالی نیست در این حاالت یا شرکت بیش از حد توان خود تجارت کرده و به نوعی شرکت پرمبادله ای میباشد و یا مقدار قابل توجهی کالا منسوخ ، متروک  و یا دیرفروش دارد.

نسبت گردش سرمایه جاری

نسبت گردش سرمایه جاری برابر است با فروش خالص تقسیم بر سرمایه در گردش

نسبت گردش سرمایه جاری نشان میدهد که سرمایه در گردش چگونه در مسیر فروش بکار رفته است

وقتی نسبت گردش سرمایه جاری بالا باشد و این مورد به دلیل افزایش فروش نباشد مسلما سرمایه در گردش کمبود داشته و نشان دهنده اتکا زیاد به استفاده از اعتبارات کوتاه مدت میباشد که به محض کوچکترین دگرگونی نامطلوب در امور بازرگانی باعث صدمه به شرکت میشود .

دوره واریز بستانکاران

دوره واریز بستانکاران برابر است با 365 تقسیم بر دفعات واریز بستانکاران

دفعات واریز بستانکاران برابر است با بهای تمام شده فروش رفته منهای موجودی اول دوره بعلاوه موجودی آخر دوره تقسیم بر متوسط حساب بستانکاران

متوسط حساب بستانکاران نیز برابر است با مانده حساب بستانکاران در اول سال بعلاوه مانده پایان سال تقسیم بر 2

دوره واریز بستانکاران  به منظور برنامه ریزی پرداخت ها و تهیه بودجه نقدی و همچنین مقایسه مهلت هایی که فروشندگان مواد اولیه و کالا برای دریافت مطالبات خود تعیین کرده اند کاربرد دارد .

نسبت های سرمایه گذاری یا اهرمی

نسبتهای سرمایه گذاری منعکس‌کننده توانایی شرکت در انجام تعهدات بلندمدت و میان‌مدت خود است ومیزان منابع مالی شرکت برای تسویه بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام  را بررسی می‌کند.

نسبتهای سرمایه گذاری بر دو نوع هستند یکی نسبتی که بوسیله آن میزان سرمایه گذاری دارایی های ثابت سنجیده می شودذ و دیگری رابطه منابع مالی مورد استفاده از لحاظ بدهی جاری و بلند مدت با ارزش ویژه برسی می نماید که به آن نسبت اهرمی نیز می گویند .

در حقیقت تحلیل‌گران برای بررسی توان بازپرداخت بدهی‌های شرکت در زمان سررسیدشان، از نسبتهای سرمایه گذاری یا اهرمی استفاده می‌کنند.

نسبتهای سرمایه گذاری یا اهرمی میزان تأمین مالی شرکت را از منابع خارجی(از محل بدهی)، نشان می‌دهد. از آن جمله می‌توان به وجوهی که توسط سهام‌داران تأمین می‌شود یا وجوهی که از طریق وام به دست می‌آید، اشاره کرد.

همچنین با استفاده از نسبت‌ها می‌توان فهمید که شرکت برای پرداخت بدهی‌های خود به تأمین مالی اضافی می‌پردازد یا تلاش می‌کند سررسید بدهی‌ها را تمدید نماید.

نسبت های سرمایه گذاری و یا اهرمی به شرح ذیل میباشد :

  • نسبت بدهی
  • نسبت کل بدهی‌ها به ارزش ویژه
  • نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه
  • نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه
  • نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه
  • نسبت مالکانه
  • نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها
  • نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت

نسبت بدهی

نسبت بدهی برابر است با جمع بدهی ها تقسیم بر جمع دارایی ها

نسبت بدهی نشان‌دهنده اهمیت و نقش بدهی‌های جاری و بلندمدت در تأمین کل دارایی‌های شرکت است و بیان می‌کند چه میزان از دارایی‌های کل شرکت از محل بدهی‌ها تأمین‌ شده است.

نسبت بدهی، موردتوجه اعتباردهندگان شرکت قرار دارد.

بالا بودن نسبت بدهی به این معنا است که شرکت برای تأمین منابع موردنیاز خود، از منابع مالی خارج از شرکت بهره‌مند می‌شود. درنتیجه بستانکاران و وام‌دهندگان مثل بانک‌ها ترجیح می‌دهند نسبت بدهی شرکت کمتر باشد زیرا افزایش این نسبت، افزایش ریسک شرکت را به‌همراه خواهد داشت.

بنابراین نسبت بدهی، شاخص و معیار سنجش ریسک مالی شرکت محسوب می‌شود.

نسبت کل بدهی‌ها به ارزش ویژه

نسبت کل بدهی‌ها به ارزش ویژه برابر است با جمع بدهی ها تقسیم بر ارزش ویژه

این نسبت به بررسی و مقایسه وضعیت اعتباردهندگان در مقابل صاحبان سهام شرکت می‌پردازد و قدرت بستانکاران شرکت را در مقایسه با صاحبان سهام نشان می‌دهد.

ازآنجایی‌که پایین بودن نسبت بدهی به ارزش ویژه برای شرکت ریسک مالی کمتری را در بردارد، وام‌ و اعتباردهندگان ترجیح می‌دهند این گروه از نسبت‌ها مقادیر کم‌تری داشته باشد.

علاوه بر این هر چه تآمین سرمایه شرکت توسط صاحبان سهام افزایش یابد، به‌دنبال آن نسبت مالکانه  و کنترل  صاحبان سهام آن افزایش خواهد یافت و این به معنای هزینه بهره وام کمتر برای شرکت است.

به‌عنوان مثال اگر نسبت کل بدهی به ارزش ویژه برابر با ۲ باشد، به این معناست که شرکت برای تأمین دارایی‌های مورد نیاز خود، ۲ برابر بیش‌تر از منابع خارجی استفاده کرده است.

بالا بودن این نسبت به معنای بیش‌تر بودن حقوق مالی بستانکاران نسبت به سهامداران است و همچنین در ساختار سرمایه شرکت، از بدهی بیشتر استفاده شده است.

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه برابر است با دارای های ثابت تقسیم بر ارزش ویژه

پایین بودن نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه، به این معنی است که بخش کمی از ارزش ویژه شرکت صرف خرید دارایی ثابت آن شده است.

درنتیجه نقدینگی شرکت بالا بوده و توانایی پرداخت بدهی های جاری خود را خواهد داشت.

برخی تحلیل گران عقیده دارند که نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه نباید در شرکت های صنعتی از 100% و در شرکت های غیر صنعتی از 75% تجاوز کند .

تجاوز از این حد حاکی از آن است که قسمتی از مطالبات اعتباردهندگان در دارایی های ثابت سرمایه گذاری شده که امر مطلوبی نمی باشد .

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه برابر است با بدهی جاری تقسیم بر ارزش ویژه

ازآنجایی‌که بدهی‌های جاری(کوتاه‌مدت) شرکت از محل دارایی‌های جاری آن تأمین می‌شوند، این دسته از بدهی‌ها می‌توانند نقدینگی شرکت را تحت فشار قرار دهند.

از سوی دیگر سرمایه در گردش شرکت برابر با حاصل تفاضل بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری شرکت است، درنتیجه رشد بدهی‌های کوتاه‌مدت(جاری) منجر به کاهش سرمایه در گردش شرکت می‌شود.

بدهی‌های کوتاه‌مدت، نرخ بهره بالاتری نسبت به سایر بدهی‌ها دارند در نتیجه بالا بودن نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه  نشان‌دهنده بالا بودن بدهی‌های جاری است و این موضوع می‌تواند باعث کاهش قدرت اهرمی این بخش از بدهی‌ها ‌شود.

بالا بودن نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه یا روند رو به رشد آن، نشان‌دهنده الزام مدیریت به بازنگری در ساختار سرمایه شرکت است.

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه برابر است با بدهی های بلند مدت تقسیم بر ارزش ویژه

این نسبت‌ ارتباط بین بدهی‌های بلندمدت که سررسیدی بیشتر از یک سال دارند را با ارزش ویژه شرکت بررسی می‌کند.

شرکتی که بدهی بلند مدت نداشته باشد به شرط آن که میزان فروش و سرمایه کذاری بلند مدت آن خوب باشد وضع مطلوبی دارد و مدیران آن هر زمان که قصد نمایند می توانند وام بلند مدت بگیرند .

هنگامی که بدهی بلند مدت نسبت به سرمایه در گردش زیاد باشد طبعاً در هنگام واریز اصل و سود آن بر سرمایه در گردش لطمه وارد می کند .

نسبت مالکانه

نسبت مالکانه برابر است با ارزش ویژه تقسیم بر جمع دارای ها

نسبت مالکانه بیان می‌کند چه میزان از دارایی‌های شرکت متعلق به سهامداران است. این نسبت به‌صورت درصد بیان شده و نشان‌دهنده اهمیت سهام‌داران در تأمین دارایی‌های شرکت است.

هر چه نسبت مالکانه شرکت بیشتر باشد، میتوان نتیجه گرفت شرکت به تعهدات خود پایبندتر است. از سوی دیگر بالا بودن این نسبت نشان‌دهنده این است که شرکت از اهرم مالی استفاده چندانی نمی‌کند.

نسبت مالکانه پایین می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که شرکت بخش عمده‌ای از سرمایه خود را از محل اعتبارات تأمین کرده و این امر سبب ایجاد ریسک مالی برای آن شده است.

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها برابر است با حقوق صاحبان سهام تقسیم بر کل بدهی ها

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها معیار مناسبی جهت ارزیابی ادعای حقوق صاحبان سهام و اعتباردهندگان به شرکت است. نسبت مورد بررسی، نشان‌دهنده وزن حقوق صاحبان سهام به کل وام‌ها و اعتباراتی است که شرکت دریافت کرده است.

بالا بودن این نسبت نشان‌دهنده حقوق بیشتر سهام‌داران اصلی نسبت به اعتباردهندگان شرکت است. از سوی دیگر افزایش حقوق صاحبان سهام به‌کل بدهی‌ها، آسیب‌پذیری شرکت را نسبت به ورشکستگی و مخاطرات اقتصادی کاهش می‌دهد.

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت برابر است با حقوق صاحبان سهام تقسیم بر دارایی های ثابت

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت، میزان نقش سهامداران را در تأمین مالی برای خرید دارایی‌های ثابت نشان می‌دهد. لازم به ذکر است این نسبت به‌صورت درصد بیان می‌شود.

بالا بودن نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی ثابت، به این معناست که بخش عمده دارایی‌های ثابت شرکت، توسط سهامداران آن تأمین‌شده است و شرکت در شرایط سخت، ساختار مالی مستحکم‌تری دارد.

نسبت های سودآوری

یکی از شاخص های مهم سلامت مالی شرکت توانایی آن در تحصیل سود قابل قبول و بازده مناسب روی سرمایه گذاری های انجام شده می باشد .

نسبت های سود آوری به شرح ذیل میباشد :

  • نسبت حاشیه سود
  • نسبت بازده سرمایه گذاری ( ROI)
  • نسبت بازده ارزش ویژه (ROE)
  • نسبت درآمد هر سهم (EPS)
  • نسبت پرداخت سود سهام (DPS)
  • نسبت قیمت به درآمد (P/E)

نسبت بازده سرمایه گذاری ( ROI)

نسبت بازده سرمایه گذاری برابر است با حاصل تقسیم سود خالص به علاوه هزینه بهره تعدیل شده بر جمع کل دارایی ها

نسبت بازده سرمایه گذاری نشان دهنده سود حاصل از سرمایه گذاری انجام شده در شرکت میباشد .

نسبت بازده سرمایه گذاری میزان کارایی مدیریت در بکارگیری منابع برای ایجاد سود را نشان میدهد

نسبت بازده ارزش ویژه (ROE)

نسبت بازده ارزش ویژه برابر است با حاصل تقسیم سود خالص بر میانگین حقوق صاحبان سهام

نسبت درآامد هر سهم (EPS)

نسبت درآمد هر سهم برابر است با حاصل تقسیم سود خالص تقسیم بر تعداد سهام

نسبت درآمد هر سهم ، نشان دهنده درآمدی است که به هر سهم شرکت تعلق میگیرد

نسبت پرداخت سود سهام (DPS)

نسبت پرداخت سود سهام برابر است با حاصل تقسیم سود پرداختی به تعداد سهام

نسبت قیمت به درآمد (P/E)

نسبت قیمت به درآمد برابر است با حاصل تقسیم قیمت هر سهم به درآمد سهم




نحوه تدوین بودجه در شرکت تولیدی

بودجه انتظار مدیریت را در ارتباط با فروش ، اقلام بهای تمام شده ، بازده و سایر وقایع مالی برای دوره آتی نشان می دهد .

بودجه شامل سود و زیان پیش بینی شده ، تراز نامه پیش بینی شده و گردش وجوه نقد پیش بینی شده می باشد.

برنامه ریزی مالی سالانه یک شرکت با تهیه بودجه صورت می پذیرد .

بودجه در واقع یک سری گزارش از پیش بینی مدیریت در زمینه فروش ، هزینه ، حجم تولید و انواع وقایع مالی شرکت در سال آتی می باشد .

بودجه ابزاری جهت برنامه ریزی و کنترل

در ابتدای دوره بودجه بک برنامه و در انتهای دوره بودجه یک وسیله کنترل در دست مدیریت جهت ارزیابی عملکرد می باشد .

ساختار بودجه :

  • بودجه عملیاتی در خصوص تصمیمات مربوط به عملکرد و فعالیت ها
  • بودجه مالی در خصوص تصمیمات مالی

بودجه عملیاتی در شرکت های تولیدی شامل موارد ذیل می باشد:

  1. بودجه فروش
  2. بودجه تولید
  3. بودجه نیاز مندی های تولید شامل بودجه مواد مستقیم ، بودجه کار مستقیم و بودجه سربار کارخانه
  4. بودجه هزینه های اداری و فروش
  5. سود و زیان پیش بینی شده

بودجه مالی در شرکت های تولیدی شامل موارد ذیل می باشد:

  1. بودجه هزینه های سرمایه ایی
  2. بودجه نقدی
  3. تراز نامه پیش بینی شده

مراحل اساسی تهیه بودجه در شرکت های تولیدی عبارتند از :

  1. تهیه بودجه فروش
  2. تهیه حجم تولید
  3. پیش بینی قیمت تمام شده ساخت محصول و هزینه های عملیاتی
  4. تعیین گردش وجوه نقد و سایر اثرات مالی
  5. تهیه گزارشات مالی پیش بینی شده

بودجه فروش

تهیه بودجه فروش نقطه آغاز تهیه بودجه می باشد ، چرا که فروش پیش بینی شده تقریبا روی کلیه ارقامی که در بودجه حضور دارند تاثیر می گذارد.

بودجه فروش نشان دهنده کمیت فروش هر یک از محصولات تولیدی شرکت می باشد .

جهت پیش بینی فروش سه روش به شرح ذیل وجود دارد :

استفاده از تکنیک های آماری با توجه به شرایط عمومی بازار و اقتصاد

پیش بینی با استفاده از نظرات تخمینی مدیران

تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر فروش شرکت و تلاش در پیش بینی گرایش های آن در آینده .

پس از تعیین حجم فروش ، بودج فروش که حاصل ضرب قیمت فروش در حجم برآوردی است محاسبه می شود .

چنانچه شرکت سیاست نسیه فروشی نیز داشته باشد ، نحوه وصول مطالبات نیز مشخص می گردد .

بودجه تولید

پس از تهیه بودجه فروش بودجه تولید را بر اساس تعداد محصولی که باید تولید شود تا فروش برآوردی را تکافو نماید و با در نظر گرفتن موجودی اول و آخر محصول تهیه می شود .

بودجه مواد مستقیم تولیدی

زمانی که حجم تولید محاسبه گردید بودجه مواد مستقیم تولیدی تهیه می شود تا مشخص شود که چه مقدار مواد اولیه برای ساخت این حجم از محصول لازم است .

در این مرحله با توجه به مقدار موجودی ابتدا و پایان دوره مقدار خرید مواد اولیه محاسبه می شود .

پس از تعیین میزان خرید پیش بینی شده مبلغ خرید و با توجه به شرایط میزان خرید نقد و نسیه مواد و برنامه زمانی پرداخت تهیه می شود .

بودجه کار مستقیم تولیدی

بودجه هزینه کار مستقیم از حاصل ضرب ساعات کار مستقیم مورد نیاز جهت تولید پیش بینی شده و هزینه متوسط هر ساعت کار به دست می آید .

بودجه هزینه سربار کارخانه

بودجه هزینه سربار کارخانه  نشان دهنده بودجه کلیه هزینه های تولیدی به غیر از هزینه های مواد مستقیم و کار مستقیم می باشد .

بخشی از این هزینه ها با حجم تولید در نوسان است که به آن سربار متغیر  گفته می شود.

بخش دیگر هزینه های سربار ثابت می باشد که در دامنه ایی از تولید ، با حجم تولید تغییر نمی کند.

برای هزینه های سربار متغیر با توجه به روش جذب سربار ( بر مبنای ساعت کار مستقیم یا میزان تولید ) نرخی حاصل از جمع هزینه های پیش بینی شده تقسیم به مبنای جذب سربار محاسبه می شود .

بابت سربار ثابت نیز باید یکایک هزینه های شناسایی شده و برای هر یک با توجه به روند افزایشی یا کاهشی هزینه  در سال آینده مبلغی پیش بینی نمود .

بودجه موجودی کالای آخر دوره

پیش بینی میزان و مبلغ موجودی کالای آخر دوره شامل موجودی مواد اولیه ، کالای در جریان ساخت ، کالای ساخته شده و سایر موجودی ها جهت تهیه سود و زیان و تراز نامه پیش بینی شده برای سال آینده ضروری می باشد .

تهیه سود و زیان مستلزم پیش بینی قیمت تمام شده کالای فروخته شده می باشد که برای محاسبه آن می بایست موجودی کالای پایان دوره در دست باشد .

هم چنین تهیه تراز نامه منوط به داشتن موجودی کالای پایان دوره در بخش دارایی ها می باشد .

بودجه هزینه های اداری فروش

بودجه هزینه های اداری فروش نشان دهنده پیش بینی هزینه های عملیاتی لازم جهت فروش محصول و اداره شرکت می باشد .

بخشی از این هزینه ها متغیر بوده و به تناسب حجم تولید و فروش تغییر می نماید و بخشی دیگر رابطه مستقیمی با حجم تولید و فروش ندارد .

بودجه نقدی

بودجه نقدی به منظور برآورد نیاز های مالی شرکت در آینده تهیه می شود .

هم چنین بودجه نقدی ابزاری جهت برنامه ریزی و کنترل مالی است .

از آنجا که بودجه نقدی جزییات مربوط به دریافت و پرداخت های نقدی شرکت را در زمان ها ی خاص نشان می دهد از بلا استفاده ماندن احتمالی وجوه احتمالی و یا کمبود غیر مترقبه وجوه در دوره خاص جلوگیری می نماید .

بودجه نقدی دارای چهار بخش می باشد :

  1. بخش دریافت ها شامل مانده اول دوره و کلیه دریافت های نقدی ناشی از فروش و مشتریان
  2. بخش پرداخت ها شامل کلیه پرداخت ها به ترتیب موضوع و اهمیت
  3. بخش اضافات یا کسری وجوه که از کسر نمودن جمع پرداخت و دریافت به دست می آید .
  4. بخش تامین مالی شامل نحوه تامین کسری های احتمالی و برنامه باز پرداخت وجوه تامین شده .

سود زیان پیش بینی شده

خلاصه کلیه عوامل هزینه و درآمد پیش بینی شده در گزارش سود و زیان پیش بینی شده منعکس می گردد .

ترازنامه پیش بینی شده

با توحه به تراز نامه پایان سال مالی جاری و با در نظر گرفتن تغییراتی که  در ارقام در نتیجه عملیات سال آتی رخ خواهد داد ترازنامه پیش بینی شده تهیه می شود .

دلایل تهیه ترازنامه پیش بینی شده به شرح ذیل می باشد :

  1. افشا هرگونه شرایط نامساعد مالی احتمالی
  2. جهت حصول اطمینان از صحت محاسبات سایر بودجه ها
  3. کمک به مدیریت جهت محاسبه نسبت های مالی و تجزیه و تحلیل آن ها
  4. بر جسته نموده منابع و تعهدات مالی آتی

کنترل بودجه

کنترل بودجه از طریق مقایسه ارقام بودجه بندی شده با نتایج واقعی صورت می گیرد .